ใช้ปัญญาให้เป็นจะสามารถปล่อยวางได้
 

ถาม : ช่วงนี้บางทีก็เฉย ๆ ไม่ค่อยรับอารมณ์ใคร และอารมณ์ก็ไม่ค่อยคลาย ?
ตอบ : ดีแล้ว เราต้องคลายอารมณ์ให้เป็น ต้องใช้ตัวปัญญาเป็น เราต้องรู้ว่าทุกคนเขาคิดว่า สิ่งที่เขาทำนั้นดีแล้วเขาถึงทำ แต่ในเมื่อสิ่งที่เขาทำนั้น ยังดีแค่นั้นยังถูกแค่นั้น ยังไม่ดีจริงยังไม่ถูกจริง เราก็ให้อภัยเขาเถิด เพราะว่าเรื่องทั้งหลายเหล่านั้นเราเคยทำมาแล้ว ในเมื่อเราเป็นผู้ที่ผ่านมาก่อน เราก็คือบรรพบุรุษของเขา ต้นตระกูลของเขา เราก็คือตัวพ่อ ตัวแม่ของเขา ลูกหลานเขาทำตาม เขาเดินตามรอยมา เราจะไปโกรธลูกโกรธหลานได้อย่างไร ?

เราก็ควรที่จะรักจะเมตตาเขา เขาไม่สามารถก้าวข้ามมาตรงนี้ ไม่เห็นว่าสิ่งที่เขาทำนั้นเป็นทุกข์เป็นโทษต่อเขาอย่างไร เขาก็ยังทำอยู่ เราก็อย่าโกรธเขาเลย ควรให้อภัยเขา ถ้าเราคิดเป็น เราคลายอารมณ์ของเราเป็น ก็จะไม่สะสม ถ้าไม่สะสมโอกาสระเบิดก็ไม่มี แต่ส่วนใหญ่แล้วคิดไม่เป็น ทำไม่เป็น คลายอารมณ์ไม่เป็น สะสมอยู่ก็ระเบิด

กัมมะโยนิ กัมมะพันธุ กัมมะปฏิสสรโณ คือ มีกรรมเป็นทายาท มีกรรมเป็นกำเนิด มีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์ มีกรรมเป็นที่พึ่งอาศัย นั่นเป็นเผ่าพันธุ์ทางกรรมของเรา เราชั่วมาแล้ว เขาชั่วตาม นั่นเขาเป็นทายาทของเรา เราจะไปโกรธไปเคืองทายาทตัวเองได้อย่างไร เราทำเอาไว้แท้ ๆ ก่อนหน้านี้เราก็เป็นอย่างนั้น ตอนนี้เราก้าวข้ามมาแล้ว เราโชคดี เขายังไม่สามารถก้าวข้ามมาได้ ไม่น่าโกรธหรอก น่าสงสารมากกว่า

ถาม : ไม่ต้องไปเตือน ?
ตอบ : ไม่ต้องไปยุ่งอะไรกับเขาเลย ดูที่ตัวแก้ที่ตัว เรื่องของคนอื่น เป็นทุกข์ของคนอื่นเขา

สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนเมษายน พุทธศักราช ๒๕๔๔