หมดโง่ คือ หมดอวิชชา
 

หมดโง่ คือ หมดอวิชชา
หรือหมดสังโยชน์ ๑๐ ก็หมดจุติ

สมเด็จองค์ปฐม ทรงมีพระเมตตาตรัสสอนเรื่องนี้ไว้ดังนี้

๑. “พระพุทธเจ้าทั้งสองพระองค์ก็เป็นพ่อของคุณหมอนะ (ทรงหมายถึงพระพุทธวิปัสสีหรือหลวงพ่อปราโภ กับพระพุทธโกนาคมหรือหลวงพ่อคามวาสี) แล้วคนในโลกนี้มีใครบ้างที่ไม่ใช่ญาติกันมีไหม” (ก็รับว่า ไม่มี)

๒. “ทุกคนล้วนแต่เป็นญาติกันแต่ผูกพันมากน้อย ใกล้ชิดหรือห่างไกล นั่นเป็นอีกเรื่องหนึ่ง คนเราแต่ละคนเกิดกันมานับแสนอสงไขยกัป เปลี่ยนภพเปลี่ยนชาติ จุติกันมาอย่างนับไม่ถ้วน มีหรือที่จักหนีความเป็นญาติไปได้พ้น”

๓. “แต่การที่ต้องจุตินั้นเป็นการจุติเพราะความโง่ คือ จิตตกอยู่ภายใต้อำนาจของอวิชชา ถ้าไม่โง่เสียอย่างเดียวก็ไปพระนิพพานกันนานแล้ว ตัวที่โง่หนักคือ อารมณ์จิตที่คิดว่าตนเองดีแล้ว นี่แหละเป็นสำคัญ”

๔. “เจ้ายังมีอารมณ์นี้อยู่หรือเปล่าในจิตของตน” (รับว่าบางขณะมี บางขณะไม่มี) ทรงตรัสว่า “ก็ยังไม่หมดโง่นะซิ” (รับว่า ยังไม่หมด)

๕. “นั่นแหละเป็นความประมาทอย่างยิ่ง เพราะตราบใดที่ยังมีอารมณ์คิดว่าตนเองดีแล้ว ก็จักนิ่งนอนใจ ไม่ทำความดีเพิ่มขึ้นอีกต่อไป จึงเป็นการหมดดี หรือดีไปหมด เหลือแต่ความเลวในขณะที่มีความคิดนั้น เท่ากับประมาทเพราะยังตัดสังโยชน์ได้ไม่ถึงที่สุด จักดีขึ้นมาได้อย่างไร ให้ปรามตนเองอยู่อย่างนี้ อารมณ์นี้ใช่จักเป็นอยู่แต่เพียงเจ้าเท่านั้น นักปฏิบัติทุกคนมักจักมีอารมณ์เผลอ คิดอยู่เช่นนี้ทุกราย ให้สำรวจจิตของตนให้ดีเถิด ถ้าหากไม่เข้าข้างตนเองแล้ว รับรองว่าพบทุกคนไม่มากก็น้อย”

๖. “ให้วัดอารมณ์จิตของตนเองดูทุก ๆ ขณะจิต แล้วจักรู้ว่าอารมณ์นี้ของตนเองนั้นมีอยู่ ยิ่งจิตปุถุชน ยิ่งคิดว่าตนเองดีมาก ขนาดได้แสดงออกซึ่งความโกรธ-โลภ-หลง ยังคิดว่าเป็นของดีเลย ไม่ต้องอะไรมาก อย่างกรณีถูกคนอื่นเขาด่าก็มีความคิดว่าตนเองดีแล้ว นี่มาด่าคนดีอย่างฉันทำไม นี่เมื่อคิดว่าตนเองดีก็เลยไม่ยอม ต้องไปด่าเขาตอบ เพราะคิดว่าเป็นของดี คนเราถ้ารู้ว่าไม่ดี ก็จักไม่ทำ แต่นี่จิตมันคิดว่าดีจึงทำ ให้หาอารมณ์นี้ให้เจอ แล้วหาเหตุหาผลที่จิตมีอารมณ์ยึดมั่นถือมั่นอารมณ์นี้ให้พบ เมื่อพบแล้วก็เพียรละที่ต้นเหตุแห่งอารมณ์นั้น เมื่อนั้นแหละจิตจักรู้สึกหมดดีได้ทันที”

(ขออนุญาตเรียกอารมณ์นี้ว่า อารมณ์ดีไปหมด จึงเหลือแต่อารมณ์เลว หรือความไม่ดี)


ธรรมที่นำไปสู่ความหลุดพ้น เล่ม ๗
รวบรวมโดย พล.ต.ท. นพ.สมศักดิ์ สืบสงวน

ขอเชิญทุกท่านเข้าไปอ่านได้ที่ www.tangnipparn.com