[เถรี]

ถาม : การฝึกกสิณเป็นสมาธิอย่างหยาบ สามารถทำให้มีสมาธิเป็นฌานได้ง่ายกว่าอานาปานสติ จริงหรือไม่อย่างไรครับ ?
ตอบ : เขาบอกว่ากสิณต้องอาศัยของหยาบเป็นเครื่องจูงจิตให้ทรงตัวได้ง่าย เพราะมีวัตถุข้างนอก ไม่ใช่ประเภทไปนึกเอา แต่กสิณไม่ใช่สมาธิอย่างหยาบ เพราะถ้าทำกสิณได้จริง ๆ ต้องเข้าถึงฌานสี่ละเอียดจึงจะใช้งานได้ ต่อไปใช้คำพูดให้ถูก ๆ หน่อย

กรรมฐานทุกกองถ้าทำเป็น ท้ายสุดเข้าถึงพระนิพพานได้ทั้งหมด แม้กระทั่งภาพกสิณระหว่างที่เราฝึกก็มีการเปลี่ยนแปลงเป็นระยะ ๆ ไป ตามลำดับของสมาธิที่เราเข้าถึง การที่เราฝึกปรืออยู่ก็ต้องประกอบไปด้วยความทุกข์ ต้องใช้ความเพียรพยายามสูง ท้ายที่สุดแม้กระทั่งคนฝึกคือเราก็ต้องตายเหมือนกัน ถ้าสามารถมองเห็นสภาพความเป็นจริงอย่างนี้ได้ หมดความอยากที่จะเกิดอีก ก็ไปพระนิพพานได้เหมือนกัน