[ตัวเล็ก]

ถาม : ขณะผมนั่งสมาธิแล้วมีอาการดิ้น ขณะนั้นผมอยู่ในระดับฌานหรือไม่ครับ ? และถ้าอยู่อยู่ในฌานระดับใดครับ ? และเมื่อผมจับลมสามฐาน อาการดิ้นหายไป และต่อจากนั้นผมรู้สึกลมหายใจหายไป ผมควรปฏิบัติอย่างไรต่อครับ ?
ตอบ : ถ้าหากดิ้นยังไม่ถึงอุปจารสมาธิ หรือไม่ก็เกินนิดหน่อยเท่านั้น จะไม่เกินมาก ยังเป็นฌานไม่ได้ เพราะว่าจากไปแล้วยังมีอาการของสุขก่อน แล้วจึงจะเข้าถึงฌาน ดังนั้น..ถ้าหากว่าปล่อยให้เต็มที่ จนกระทั่งอาการนั้นหยุดลง จิตถึงจะเริ่มเข้าสู่ฌานที่แนบแน่นขึ้นไป แต่ถ้าหากว่าหันกลับมาจับลม ๓ ฐาน ถ้าอาการยังไม่หมด อย่างไรก็อยู่แค่นั้น แต่ความจริงถ้าตอนที่ดิ้นอยู่นั้น ให้สังเกตว่ากำลังใจเรานิ่งมาก ก็ให้กำหนดรู้ความนิ่งของใจไว้เฉย ๆ ร่างกายจะดิ้นอย่างไรก็ช่างมัน