[เถรี]

เพียงแต่ว่าคำตอบในระดับสุดท้าย ในเรื่องของมรรคของผล จะเป็นคำตอบที่ทำอย่างไรเราก็ต้องมีครูบาอาจารย์บอกกล่าว ไม่เช่นนั้นแล้ว เราก็จะได้คำตอบแค่ในเรื่องของสมาธิที่สงสัยและติดขัดเท่านั้น เพราะว่าตรงจุดนั้น ถ้าหากว่าเรามีความเพียรพยายามในการปฏิบัติจริง ๆ เมื่อทำไปถึงคำตอบก็จะปรากฏขึ้นเอง

ในเมื่อเป็นเช่นนี้ เราจะเห็นว่าสมาธิคือข้อกลางของไตรสิกขา ก็คือ ศีลสร้างสมาธิให้เกิด สมาธิสร้างปัญญาให้เกิด ปัญญาเกิดแล้ว ไปคุมศีลกับสมาธิอีกทีหนึ่ง พิจารณา ระมัดระวังจนศีลบริสุทธิ์ยิ่ง ๆ ขึ้นไป จนสมาธิมีความหนักแน่น มีความคล่องตัว มีความเชี่ยวชาญมากยิ่ง ๆ ขึ้นไป

แล้วท้ายที่สุด สมาธินั้นก็จะก่อให้เกิดปัญญาที่แหลมคม ว่องไว รู้เท่าทันกิเลสทุกอย่าง เห็นชัดเจนถึงขนาดว่า ถ้าเราคิดแบบนี้ กิเลสจะเกิดขึ้น ถ้าเราคิดแบบนี้ กิเลสจะไม่เกิดขึ้น แล้วเราก็เลือกคิดเฉพาะในส่วนที่ทำให้ ศีล สมาธิ ปัญญา เจริญขึ้น หยุดการนึกคิดปรุงแต่ง ในด้านที่ทำให้กิเลสเจริญขึ้น

ถ้าหากว่ามาถึงตรงระดับนี้ แล้วท่านสามารถทรงได้ตลอดเวลา คำว่านิโรธ หรือนิโรธะ ความดับสนิทจะปรากฏขึ้นแก่เรา กิเลส รัก โลภ โกรธ หลง ทุกอย่างมีอยู่ครบถ้วนสมบูรณ์ เหมือนกับมีฟืนมีไฟมหาศาลกองอยู่ตามเดิม เพียงแต่เราไม่แส่ไปจุดไปขึ้นมาเผาเราเท่านั้น

หลายท่านที่ลำบาก ที่เดือดร้อนอยู่ โดยเฉพาะพระภิกษุสามเณรของเรา ก็คือในเรื่องของราคะ ไม่ต้องหนักใจครับ ถ้าท่านสามารถแยกออกได้ ว่า ราคะ โลภะ โทสะ โมหะ เป็นสมบัติของร่างกาย ปกติที่จะต้องมี แต่เราไม่ไปยุ่งด้วยเท่านั้น ก็คือแค่เลิกคิด