[เถรี]

พี่น้องมอญเหตุที่ผูกพันกันเหนียวแน่นมาก ก็เพราะว่าก่อนหน้านี้เป็นชาติที่มีประวัติความเป็นมายิ่งใหญ่มาก อาณาจักรสุธรรมวดี หรือว่าสะเทิมของมอญยิ่งใหญ่ไพศาล แต่น่าเสียดายมาก เพราะว่ายึดถือพระพุทธศาสนาอย่างเคร่งครัด จึงทำให้ไม่อยากรบ เพราะว่าต้องฆ่าฟันคนอื่น จึงต้องพ่ายแพ้ให้กับอาณาจักรพุกามของพม่าที่มารุกราน อาณาจักรสุธรรมวดี หรือสะเทิมจึงล่มสลายลง

จากวันนั้นจนถึงวันนี้ แม้ว่าชาติพันธุ์มอญเคยกลับมายิ่งใหญ่ แต่ก็โดนชาติพันธุ์พม่าชิงแผ่นดินคืนไปอีก ส่วนที่พลัดบ้านพลัดเมืองมา จะมีความรู้สึกว่า ถ้าตนเองไม่สามัคคีเหนียวแน่นกันไว้ ก็จะทำให้โดนเบียดเบียนอีก

ดังนั้น..เราทั้งหลายจะเห็นว่า ไม่ว่าวัดวาอาราม หรือว่าหมู่บ้านมอญที่ไหนก็ตามที่มีงาน จะเป็นทางพุทธศาสนา หรือว่าตามประเพณีมอญ ก็จะมีพี่น้องชาวมอญ ไม่ว่าจะต่างหมู่บ้าน ต่างอำเภอ ต่างจังหวัด แม้กระทั่งต่างภาค เดินทางไปรวมกันในงานนั้น ๆ เป็นจำนวนมากมาย

ส่วนพี่น้องไทยอีสานในทองผาภูมินั้น ต้องบอกว่าพลัดบ้านพลัดเมืองมาไกล หลัก ๆ เลยในทองผาภูมิของเราก็มีหมู่บ้านเขาพระอินทร์ หมู่บ้านภูเตย หมู่บ้านห้วยเสือ และหมู่บ้านทุ่งนางครวญ แต่ก็ไม่ใช่เป็นพี่น้องอีสานหมดทั้งหมู่บ้าน เพียงแต่ว่าครอบครัวไหนที่มาก่อน ทำมาหากินแล้วรู้สึกว่ามีความสุข มีความสะดวกสบาย ก็ชักชวนญาติพี่น้องเพื่อนฝูงของตนเองมา แต่ว่าก็ปน ๆ กันอยู่กับคนพื้นเดิม โดยเฉพาะพี่น้องกะเหรี่ยง

ในเมื่อเป็นเช่นนั้น ตนเองพลัดถิ่นมา ถ้าไม่รักกันไม่สามัคคีกัน ก็ไม่แน่ว่าจะอยู่ได้หรือเปล่า ? จึงทำให้ต้องรักใคร่สามัคคี และแสดงออกซึ่งวัฒนธรรมไทยอีสานอย่างเด่นชัด

ส่วนชาติพันธุ์อื่น ๆ นั้น พี่น้องกะเหรี่ยงแทบจะไม่คิดว่าตนเองเป็นคนกะเหรี่ยงแล้ว เพราะว่าแค่ที่มีหลักฐานชัดเจน ก็รับราชการเป็นกระทั่งเจ้าเมืองมาตั้งแต่ปลายอยุธยา กรุงธนบุรี มาจนถึงรัตนโกสินทร์ โดยเฉพาะพระยาศรีสุวรรณคีรี (ภูวะโพ่) เจ้าเมืองสังขละบุรี

เมื่อสืบเชื้อสายกันมาหลาย ๆ รุ่น ระยะเวลา ๒๐๐ กว่าปี ก็เลยทำให้พี่น้องกะเหรี่ยงรู้สึกว่าตนเองเป็นคนไทย เกือบจะไม่มีอะไรที่แตกแยกจากคนไทยทั่ว ๆ ไป ถ้าไม่ใช่ภาษาพูด หรือว่าวัฒนธรรมประเพณีบางอย่างที่ยังยึดถืออยู่ กะเหรี่ยงกับไทยก็แทบจะเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันไปแล้ว

ดังนั้น..ความเป็นปึกแผ่นแน่นเหนียวเหมือนอย่างกับพี่น้องมอญ หรือว่าไทยอีสาน จึงไม่ค่อยจะมี เนื่องจากไม่ได้คิดว่าตนเองเป็นคนต่างด้าวท้าวต่างแดน แต่คิดว่าเป็นคนไทยเหมือนกัน