[เถรี]

หลังจากนั้นก็เข้าไปในศาลา เพื่อที่จะฉันเพลร่วมกับบรรดาคณะกรรมการทั้งหลาย แต่กระผม/อาตมภาพกลับไปนั่งซุกอยู่กับพรรคพวก เนื่องเพราะว่าที่จังหวัดราชบุรีนี้มีเพื่อนฝูงหลายคน ทั้งที่เป็นเพื่อนร่วมรุ่นพระอุปัชฌาย์ ทั้งที่เป็นเพื่อนร่วมรุ่นเรียนปริญญาเอก ตลอดจนกระทั่งครูบาอาจารย์ และเพื่อนสหธรรมิกด้วย

แล้วสิ่งที่ชอบใจก็คือ ที่นี่มีน้ำพริกมะขามผักต้ม มีต้มผักปลัง และมีต้มเปรอะหน่อไม้ใบย่านาง ต้องบอกว่าฉันเกินโควต้าไปเล็กน้อย เนื่องเพราะว่าเป็นอาหารที่ถูกปากมาก แล้วคณะกรรมการหมู่บ้านรักษาศีล ๕ ก็นัดกันเข้าไปยังอุโบสถของวัดนาหนอง เพื่อกราบพระประธานและเจริญพระพุทธมนต์ถวาย

เมื่อถ่ายรูปหมู่เรียบร้อยแล้ว ทางด้านชุมชนบ้านหนองขามก็จัดให้บรรดาบุคคลในชุมชน ซึ่งแต่งชุดไท-ยวน หรือถ้าหากว่าออกเสียงให้ถูกต้องก็คือไตโยน ซึ่งหมายถึงไทยโยนก เรียงรายเป็นแถวยาวเพื่อต้อนรับ แล้วยังมีสุภาพบุรุษถือร่มขาวขนาดใหญ่ให้กรรมการแต่ละรูปแต่ละท่าน ส่งจนกระทั่งเข้าไปในศาลาประเมิน แถมยังมีการแสดงของบรรดาสาวไตโยนอีกต่างหาก

ที่มาที่ไปของชุมชนบ้านหนองขามนี้นั้น ต้องย้อนหลังไปในปีพุทธศักราช ๒๓๔๗ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ โปรดเกล้าให้กองทัพจากกรุงเทพฯ น่าน ลำปาง เชียงใหม่ และเวียงจันทน์ ช่วยกันยกไปขับไล่กองทหารพม่าออกจากเชียงใหม่และเชียงแสน หลังจากนั้นแล้วก็ให้ทำลายเมืองเชียงแสนทิ้ง พร้อมกับเคลื่อนย้ายชาวเชียงแสนทั้งหมด ให้กองทัพทั้ง ๕ แห่งนำไปอยู่ในแต่ละเมืองเมืองดังกล่าวข้างต้น

ส่วนที่ติดตามกองทัพกรุงเทพมหานครมา ขณะที่ผ่านลุ่มแม่น้ำป่าสัก ซึ่งปัจจุบันอยู่บริเวณอำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุรี มีชาวไตโยนกลุ่มหนึ่งขออนุญาตตั้งบ้านเรือนทำมาหากินอยู่ที่นั่น ส่วนที่เหลือก็เดินทางมาพำนักชั่วคราว อยู่ที่บริเวณบางขุนพรหม แล้วหลังจากนั้น ก็ได้รับโปรดเกล้าให้เคลื่อนย้ายมาตั้งหลักแหล่งอยู่ที่ราชบุรี บริเวณริมฝั่งขวาของแม่น้ำแม่กลอง ห่างจากตัวเมืองราชบุรีไปทางตะวันออก เรียกว่าบ้านไร่นที หลังจากนั้นเมื่อมีครัวเรือนมากขึ้น จึงขยับขยายออกไปหลายแห่ง ทั้งในจังหวัดราชบุรี จังหวัดกาญจนบุรี เป็นต้น

โดยเฉพาะที่ตำบลดอนแร่แห่งนี้ มีหมู่บ้านหนองขามนี้เป็นหนึ่งในจำนวนหมู่บ้านไตโยน และมีวัฒนธรรมดั้งเดิมที่เข้มแข็งมาก ก็คือนอกจากสามารถอนุรักษ์งานวัฒนธรรมต่าง ๆ ของตนเอง ตลอดจนภาษาพูด ภาษาเขียนได้แล้ว ยังมีงานด้านชุมชนคุณธรรม งานด้านหมู่บ้านช่อสะอาด งานด้านหมู่บ้านสีขาว งานด้านชุมชนยั่งยืน เหล่านี้เป็นต้น