[เถรี]

แต่ด้วยความที่ไม่เคยสร้างบุญกุศล ด้วยการถวายผ้าผ่อนท่อนสไบแก่สมณชีพราหมณ์เอาไว้ จึงไม่มีจีวรสำเร็จด้วยฤทธิ์ ปรากฏขึ้นให้ท่านได้ครองเพศเป็นสมณะ ท่านจึงต้องออกแสวงหาผ้าจีวรนั้น ๆ แต่เนื่องจากว่าบุคคลผู้เป็นพระอรหันต์แล้ว ถ้าหากว่าผู้หนึ่งผู้ใดปรามาสท่านด้วยกาย ด้วยวาจา หรือว่าด้วยใจ ก็จะเกิดโทษมหาศาล จึงไม่ควรที่จะอยู่ในเพศฆราวาส นอกจากอยู่ในเพศของนักบวชซึ่งเป็นอุดมเพศ ซึ่งผู้คนเคารพนับถือ ดังนั้น..จึงมีนางยักษิณีแปลงเป็นวัวแม่ลูกอ่อน ขวิดท่านจนถึงแก่ความตาย..!

องค์สมเด็จพระจอมไตรบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้จัดการงานศพให้กับพระพาหิยทารุจีริยะ เมื่อทำการฌาปนกิจแล้ว นำอัฐิธาตุมาก่อสถูป บรรจุเอาไว้ เพื่อให้คนได้เคารพบูชา พร้อมกับตั้งเป็นเอตทัคคะ คือเป็นผู้ยอดเยี่ยมที่สุดในการบรรลุธรรมเร็ว นั่นเป็นความโชคดีของพระพาหิยทารุจีริยะ ประกอบกับคุณงามความดีที่สร้างสมมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ทำให้ท่านพอรับคำเตือนแล้วก็ได้สติ รีบเดินทางไปหาองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้ฟังธรรมแล้วบรรลุเป็นพระอรหันต์จริง ๆ

แต่ว่าสมัยก่อนที่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะบรรลุมรรคผล เป็นองค์สมเด็จพระทศพลบรมศาสดาพระสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น ได้มีคณาจารย์ใหญ่อยู่ ๖ ท่าน ซึ่งได้รับการแต่งตั้งจากหมู่ศิษย์ว่าเป็นพระอรหันต์ ประกอบไปด้วย ท่านมักขลิโคสาล ท่านอชิตเกสกัมพล ท่านปกุธกัจจายนะ เป็นต้น โดยเฉพาะท่านสญชัยเวลัฏฐบุตร ท่านทั้งหลายเหล่านี้ ด้วยความที่หลงในลาภสักการะ ติดอยู่ในโลกธรรม ไม่สามารถที่จะถอนตัวออกมาได้ จึงทำให้ไม่ได้รับผลที่สมควรจะได้ เพราะว่าไม่อาจจะลดตัวตนลงไปฟังธรรมจากองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

โดยเฉพาะท่านสญชัยเวลัฏฐบุตร เคยเป็นอาจารย์ของอุปติสสมาณพและโกลิตมาณพ ซึ่งภายหลังก็คือพระสารีบุตรเถระ และพระโมคคัลลานเถระ เมื่อทั้งสองเป็นพระโสดาบันแล้ว จึงชวนท่านสญชัยเวลัฏฐบุตรไปฟังธรรมจากองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ด้วยความโง่เขลา งมงาย ติดอยู่ในตำแหน่งที่ลูกศิษย์ตั้งให้ว่าเป็นพระอรหันต์เสียแล้ว ถ้าหากว่าต้องไปเป็นศิษย์ขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ตนเองอาจจะสูญเสียลาภสักการะ เกียรติยศชื่อเสียงต่าง ๆ ที่พึงมี

ท่านสญชัยเวลัฏฐบุตรถึงขนาดออกปากว่า "ในโลกนี้ บุคคลผู้โง่เขลาและผู้ฉลาดนั้น ใครมีมากกวว่ากัน ?" โกลิตมาณพและอุปติสสมาณพก็ตอบตามความเป็นจริงว่า "ในโลกนี้ผู้ที่โง่เขลามีจำนวนมากกว่า ผู้ที่ฉลาดนั้นมีอยู่น้อยนัก" ท่านสญชัยเวลัฏฐบุตรจึงกล่าวว่า "ผู้ที่ฉลาดอย่างท่านทั้งสอง จงไปหาพระสมณโคดมเถิด ผู้ที่โง่เขลาจักมาหาเราเอง..!"

ด้วยความที่ไม่สามารถจะถอนตัวออกมาจากลาภสักการะต่าง ๆ จึงทำให้ท่านสญชัยเวลัฏฐบุตร ไม่สามารถที่จะได้รับประโยชน์ใด ๆ จากหลักธรรมขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเลย