[เถรี]

แต่ในสมัยก่อนนั้น ผู้หญิงม่ายคนหนึ่งกระเซอะกระเซิง อุ้มลูกชายหนีราชภัยกลับไปอยู่กับตระกูลของตนเอง ต้องบุกป่าฝ่าดงเป็นเวลากี่วัน ? อะไรที่ทำให้ผู้หญิงคนนั้นโชคดี ถึงขนาดพาลูกชายหัวแก้วหัวแหวนไปได้ตลอดรอดฝั่ง ซ้ำยังท้ายสุดชุบเลี้ยงจนกระทั่งกลับมากลายเป็นเจ้าพระยากาญจนบุรี หรืออีกนามหนึ่งที่ทุกคนรู้จักก็คือ "ขุนแผนแสนสะท้าน หลานขุนไกร"

เมื่อมาอ่านถึงประวัติของพลายงาม ก็ได้รู้ชัดเจน

"ฯลฯ..ค่อยเรียบร้อยเรียนรู้ครูทองประศรี
ทั้งขอมไทยได้สิ้นก็ยินดี
เรียนคัมภีร์พุทธเพทพระเวทมนต์..ฯลฯ"

แปลว่าท่านย่าทองประศรีนั่นแหละเป็นสุดยอดของวิชาการเลย แล้วเป็นผู้หญิงที่แหกคอกแหกเหล่าของสมัยนั้นด้วย..! เพราะว่าสมัยก่อนผู้หญิงเขาก็จะเรียนรู้วิชาในครัว ศึกษาเกี่ยวกับเสน่ห์ปลายจวัก การเป็นแม่บ้านแม่เรือน ทำอย่างไรที่จะเลี้ยงลูกเลี้ยงผัวให้มีความสุข ไม่จำเป็นที่จะต้องศึกษาหาความรู้ด้วยการเรียนหนังสือ

แต่ท่านย่าทองประศรีนอกจากที่จะศึกษาเรียนรู้หนังสือแล้ว ยังศึกษาสารพัดตำรา ใช้คำว่า "พุทธเพทพระเวทมนต์" ก็คือในลักษณะของพุทธาคม นอกจากเรียนแล้วยังต้องทำได้อีกต่างหาก ไม่อย่างนั้นแล้วจะมาสอนหลานคือพลายงามได้อย่างไร ? เนื่องเพราะว่าถ้าตัวครูผู้สอนทำไม่ได้ แล้วจะทำให้ลูกศิษย์ทำได้นั้น แทบจะเป็นเรื่องที่เป็นไปไม่ได้เลย..!

ดังนั้น..ถ้าหากว่าท่านทั้งหลายอ่านตำราแล้วรู้จักคิด หรือว่าค่อนข้างจะฟุ้งซ่านอย่างกระผม/อาตมภาพ ก็จะได้อะไรต่อมิอะไรเพิ่มขึ้นมาอีกเยอะมาก อย่างเช่นที่กระผม/อาตมภาพตั้งคำถามกับลูกศิษย์เกี่ยวกับม้ากัณฐกะว่า "เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะให้นายฉันนะนำม้ากัณฐกะกับเครื่องทรง กลับคืนไปยังกบิลพัสดุ์ ม้าม้ากัณฐกะเหลียวมองเจ้าชายสิทธัตถะราชกุมารด้วยความอาลัย พอลับสายตาก็ล้มลง หัวใจสลาย" กระผม/อาตมภาพตั้งคำถามกับลูกศิษย์ว่า "ม้ากัณฐกะอาลัยเจ้าชายสิทธัตถะถึงขนาดหัวใจสลายเลยหรือ ? ไม่ใช่เหนื่อยตายแน่นะ..!"

เหตุที่เป็นเช่นนั้นก็เพราะว่าม้ากัณฐกะพาเจ้าชายสิทธัตถะวิ่งจากเมืองกบิลพัสดุ์ ผ่านแคว้นโกศลทั้งแคว้น ผ่านแค้วนมคธทั้งแคว้น ไปจนถึงแคว้นกาสี ถ้าเป็นสมัยนี้ก็ต้องวิ่งข้าม ๓ ประเทศ ต่อให้ไม่ใช่ประเทศที่ใหญ่นัก ตีเสียว่าวิ่งข้าม ๓ จังหวัดก็แล้วกัน แล้วก็เป็นจังหวัดใหญ่ ๆ ประมาณกาญจนบุรี เชียงใหม่เสีย ๒ จังหวัด จังหวัดเล็ก ๆ ประมาณนนทบุรีหรือนครปฐมอีก ๑ จังหวัด ภายในคืนเดียว..!