[เถรี]

ในเรื่องของการเรียนบาลีนั้น เป้าหมายสำคัญในอดีตก็คือ ให้เราสามารถแปลพุทธพจน์บทพระบาลีได้ถูกต้อง ความหมายจะได้ไม่ผิดเพี้ยน อย่างที่พระเดชพระคุณหลวงพ่อฤๅษีฯ วัดท่าซุงเล่าให้ฟังว่า หลวงปู่ปาน วัดบางนมโค ไปเรียนบาลีที่วัดสระเกศ กรุงเทพมหานคร จนสามารถแปลวิสุทธิมรรคได้คล่องตัว จึงได้ลากลับไปวัดบางนมโค

ถ้าถามว่าแปลคล่องตัวระดับไหน ? ท่านบอกว่าสามารถตั้งวิเคราะห์ได้ทุกศัพท์ แล้วโดยเฉพาะวิสุทธิมรรค เป็นส่วนของหลักสูตรเปรียญธรรมประโยค ๘ ก็แปลว่า ถ้าหลวงปู่ปาน วัดบางนมโค ท่านจะสอบเอาประโยค อย่างน้อยท่านต้องได้ประโยค ๘ ถึงแม้ท่านไม่ได้เข้าสอบเอาประโยค แต่กลับเปิดโรงเรียนพระปริยัติธรรมแผนกบาลี วัดบางนมโค หลวงพ่อฤๅษีฯ วัดท่าซุงบอกว่า สมัยที่ท่านบวชใหม่ ๆ โรงเรียนพระปริยัติธรรมแผนกบาลี วัดบางนมโค มีพระภิกษุสามเณรไปเรียนกันถึงขนาดประมาณ ๓๐๐ - ๔๐๐ รูป เหมือนอย่างกับมีงานวัดเลย

ดังนั้น..ในจุดนี้เราจะเห็นว่า แม้แต่หลวงปู่ปาน ซึ่งท่านไม่ได้สอบเอาประโยคบาลี แต่ก็ให้ความสำคัญ เปิดโรงเรียนสอน หาครูบาอาจารย์มาช่วยสอนบรรดาพระภิกษุสามเณรที่สนใจอยากจะศึกษาบาลี แต่ว่าในระยะหลัง ด้วยความที่บุคคล ถ้าหากว่ามีประโยคบาลีเป็นวิทยฐานะอยู่ มักจะได้รับความสำคัญ แต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งพระสังฆาธิการ

โดยเฉพาะถ้าเป็นประโยค ๗ ประโยค ๘ ประโยค ๙ ทางด้านระเบียบมหาเถรสมาคมกำหนดเอาไว้เป็นพิเศษ อย่างเช่นว่า ถ้าหากว่าตำแหน่งเจ้าคณะอำเภอ ต้องจบอย่างน้อยนักธรรมชั้นเอก ต้องเป็นเจ้าคณะตำบลมาอย่างน้อย ๒ ปี หรือว่าเป็นรองเจ้าคณะตำบลมาอย่างน้อย ๔ ปี หรือว่าเป็นเปรียญเอก ก็คือถ้าเป็นประโยค ๗ ขึ้นไป ก็ไม่จำเป็นที่จะต้องเป็นรองเจ้าคณะตำบล หรือเป็นเจ้าคณะตำบลมาก่อน สามารถแต่งตั้งให้รับตำแหน่งเจ้าคณะอำเภอได้เลย ขึ้นอยู่กับผู้บังคับบัญชาจะเห็นสมควร

ในเมื่อเป็นเช่นนั้น ระยะหลัง ๆ การเรียนประโยคบาลี จึงมีความมุ่งหมายผิดเพี้ยนไป ทั้ง ๆ ที่คำว่า บาลี มาจาก ปาลธาตุ ในความรักษา ก็คือรักษาไว้ซึ่งพระพุทธวจนะ กลายเป็นว่าเรียนเพื่อยศ เพื่อตำแหน่งไป..!

ช่วงนี้ยังดีที่ว่า ไม่ได้มีการแย่งตัวนักศึกษาบาลีกันหนัก เหมือนช่วงก่อนที่ผ่านมา ช่วงก่อนเกือบ ๒๐ ปีที่แล้วมา มีการแย่งตัวนักเรียนบาลีถึงขนาดประกาศให้รางวัลแก่บุคคลที่สอบได้ ว่าประโยคไหนจะได้รับรางวัลกี่หมื่น ประโยคไหนจะได้รับรางวัลกี่แสน..!

เนื่องเพราะว่าเจ้าสำนัก ถ้ามีนักเรียนบาลีสอบได้จำนวนมาก ก็จะได้รับพิจารณาความดีความชอบ ได้รับพระราชทานตั้งสมณศักดิ์ หรือว่าได้รับพระราชทานเลื่อนสมณศักดิ์ได้ง่ายขึ้น เนื่องเพราะว่าช่วงนั้นการพิจารณาสมณศักดิ์ ถ้าหากว่าผ่านจากมหาเถรสมาคมไป พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวก็มักจะลงพระปรมาภิไธยให้เลย