[เถรี]

โดยที่กระผม/อาตมภาพได้ย้ำกับทุกท่านว่า ในเรื่องบทบาทของพระสงฆ์ในการพัฒนาสังคมนั้น จะว่าไปแล้ว ก็เป็นความประสงค์ประการหนึ่งขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะพระองค์ท่านได้ตรัสเอาไว้ชัดเจน ในวันที่ส่งพระอรหันต์ ๖๐ รูป ออกไปประกาศพระพุทธศาสนาว่า

จะระถะ ภิกขะเว จาริกัง ภิกษุทั้งหลาย ขอเธอจงเที่ยวไป

พะหุชะนะหิตายะ พะหุชะนะสุขายะ เพื่อประโยชน์ของชนหมู่มาก เพื่อความสุขของชนหมู่มาก

โลกานุกัมปายะ เพื่ออนุเคราะห์แก่โลก

นี่คือบทบาทที่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทรงชี้แนวทางปฏิบัติ แก่พระภิกษุสงฆ์ในพระพุทธศาสนา แต่ว่าในสมัยนั้นท่านได้ส่งพระอรหันต์ออกไปทำบทบาทนี้ ท่านทั้งหลายเหล่านั้นไม่มีภาระทางใจแล้ว จึงสามารถที่จะแสดงบทบาทของตนได้อย่างเต็มที่ แต่ว่าเราท่านทั้งหลาย ซึ่งจะรับบทบาทในการพัฒนาสังคมในยุคปัจจุบันนี้ เรายังแบกกิเลสอยู่เต็มตัว แล้วยังต้องแบกภาระหน้าที่ต่าง ๆ ตามความคาดหวังของชาวบ้านเขาเอาไว้อีก จึงเป็นภาระที่หนักมากอย่างยิ่ง..!

โดยเฉพาะการที่ท่านจะพัฒนาชาวบ้านเขานั้น ต้องยึดหลักของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๙ คือเราต้องเข้าใจ เข้าถึง เราจึงจะสามารถไปพัฒนาเขาได้ อย่างเช่นตัวกระผม/อาตมภาพนั้นอยู่อำเภอทองผาภูมิ มีชาติพันธุ์ต่าง ๆ จำนวนมาก ไม่ว่าจะเป็นมอญ พม่า กะเหรี่ยง ตลอดจนกระทั่งไทยอีสาน ม้ง เย้า ลีซอ แม้กระทั่งขมุ ที่เป็นชนเผ่าโบราณก็ยังพอมีเหลืออยู่ ท่านทั้งหลายเหล่านี้มีธรรมเนียมประเพณีที่ต่าง ๆ กันไป

อย่างเช่นว่าเมื่อสนับสนุนให้พี่น้องกะเหรี่ยงทำการทอผ้า นำออกไปจำหน่ายแล้ว ทุกท่านก็เลิกการทอผ้าไปชั่วคราว เมื่อไปสอบถามว่าทำไมถึงไม่ทำต่อ ? ท่านทั้งหลายเหล่านั้นก็ตอบแบบซื่อ ๆ ว่า "ยังมีเงินพอใช้อยู่" ซึ่งเป็นความพอเพียงยิ่งกว่าพระเสียอีก..! ในการที่คนทั้งหลายเหล่านั้นมีมาแต่ดั้งแต่เดิม ในเมื่อยังมีกินมีใช้อยู่ ก็จะไม่ทำงานให้เหนื่อยยาก

เราจะต้องเข้าใจว่า แบบธรรมเนียมของชนชาติกะเหรี่ยงเป็นอย่างนี้ เราต้องรอจนกระทั่งเขาใช้เงินหมด จึงจะสามารถดำเนินโครงการต่อได้ ไม่เช่นนั้นต่อให้ทั้งผลัก ทั้งเข็นอย่างไร ท่านก็ไม่สามารถที่จะเข็นคนทั้งหลายเหล่านี้ไปได้เลย..!