[คนเก่า]

ผมมองว่าเป็นเหตุเป็นผลตรงกันดีอยู่แล้ว ที่ทัพเจ้าพระยาจักรีตีฝ่าไปทางเพชรบูรณ์ ด้วยเป็นกลศึก ทำให้ทัพพม่าต้องแบ่งกำลังติดตามไปในเขตที่ไม่ชำนาญ ซ้ำเป็นดงดิบมีอันตรายจากไข้ป่ารุนแรงเป็นที่เลืองลือมากระทั่งยุคสงครามโลกครั้งที่ ๒

ในที่สุดทัพพม่าที่แยกออกมาก็หมดสภาพ ต้องตะกายหนีดงไข้ป่า ทั้งระแวงการตีกลับของทัพเจ้าพระยาจักรี จนต้องตุปัดตุเป๋หนีออกไปทางเวียงจันทน์ เป็นการตัดกำลังทัพพม่าลงได้ในระยะยาว

ทัพหลักของอแซหวุ่นกี้เองก็ถูกแบ่งกำลังไปจนไม่สามารถเอาชนะ ทำลายทัพพระเจ้าตากอย่างเด็ดขาดลงได้ ในที่สุดก็ต้องถอยทัพกลับพม่า

ที่หลวงพ่อเคยบอกว่าไม่เคยแพ้ ก็จริงอยู่ด้วยเหตุนี้ แต่จะถือว่าแพ้ตามที่ถูกทักท้วงก็ได้ เพราะจำต้องสละเมืองออกมา (เนื้อความโดยละเอียดอยู่ในเนื้อหาว่าด้วยเหรียญพระชัยหลังช้าง)