[เถรี]

การที่เราเห็นทุกข์เห็นโทษในร่างกายนี้นั้น จัดเป็นวิปัสสนาญาณข้อหนึ่งเรียกว่า ภยตูปัฏฐานญาณ คือ เห็นว่าสภาพร่างกายนี้เป็นทุกข์ เป็นภัย เป็นของน่ากลัว เราลองนึกถึงว่า ถ้าความเจ็บไข้ได้ป่วยเหมือนสัตว์ประหลาดตัวหนึ่งที่คอยกัดกินร่างกายเราอยู่ตลอดเวลา สิ่งทั้งหลายเหล่านี้จะน่ากลัวหรือไม่ ?

และโดยเฉพาะท่านใดที่ได้ทิพจักขุญาณอย่างแท้จริง จะได้เห็นสภาพความเจ็บไข้ได้ป่วยที่เกิดขึ้นนั้น จะมีตัวอะไรแปลก ๆ ประหลาด ๆ เกาะกินอยู่มากมาย แต่ว่าไม่ใช่ให้ไปโกรธไปเคืองเขา สิ่งทั้งหลายเหล่านี้เกิดขึ้นได้เพราะเราต้องสร้างกรรมเอาไว้ถึงจะเกิดขึ้น ในเมื่อธรรมดาเราไปทำกรรมเอาไว้ ถึงวาระกรรมนั้นมาสนอง เราก็ต้องยอมรับได้ เพราะธรรมดาการเกิดมามีร่างกายต้องเป็นเช่นนี้ มีความเจ็บไข้ได้ป่วยเป็นธรรมดา

บาลีว่า พยาธิธัมโมมหิ พยาธิงอะนะตีโต เรามีความเจ็บไข้เป็นธรรมดา ไม่สามารถล่วงพ้นความเจ็บไข้ไปได้ ไม่ว่าเราจะเกิดมาอีกกี่ชาติก็ตาม ถ้าต้องมีสภาพร่างกายเช่นนี้ ก็จะพบความเจ็บป่วยเช่นนี้ตลอดไป ขึ้นชื่อว่าการเกิดมาแล้วมีแต่ความทุกข์เช่นนี้ เรายังต้องการอีกหรือไม่ ? ถ้าเราไม่ต้องการ ก็ต้องหวังการหลุดพ้นโดยประการเดียว ก็คือหลุดพ้นไปสู่พระนิพพานเท่านั้น จึงพ้นจากการ เกิด แก่ เจ็บ ตาย เช่นนี้ได้

การจะหลุดพ้นไปสู่พระนิพพานนั้น ทุกท่านต้องทบทวนว่าศีลทุกข้อของเราบริสุทธิ์บริบูรณ์หรือไม่ ? เราได้ล่วงศีลด้วยตัวเองหรือไม่ ? เรายุยงส่งเสริมให้ผู้อื่นล่วงศีลหรือไม่ ? เรายินดีเมื่อเห็นบุคคลอื่นล่วงศีลหรือไม่ ?

ถ้าหากว่าไม่มี เราสามารถปฏิบัติในศีลได้บริสุทธิ์บริบูรณ์ เราก็มาดูว่าเรามีความเคารพในพระรัตนตรัย คือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ อย่างจริงใจหรือไม่ ? เราศรัทธาเลื่อมใสในพระรัตนตรัยเพราะหวังความพ้นทุกข์ หรือว่าเราศรัทธาเลื่อมใสในพระรัตนตรัยเพราะอิทธิปาฏิหาริย์ ? ถ้าเราเลื่อมใสในคุณพระรัตนตรัยเพราะหวังความพ้นทุกข์ ก็แปลว่าเราเป็นสัมมาทิฐิ มีความเห็นที่ถูกต้อง เหมาะควรที่จะหลุดพ้นได้