[สุธรรม]

ลานพิธีใหญ่ในพระราชวังปาทาน

อาตมาดูเวลาในกล้องถ่ายรูป เห็นเป็นเวลา ๑๑.๐๗ น. แล้ว แต่นายทองที่นั่งรอพวกเราอยู่ข้างล่างพาเดินออกจากพิพิธภัณฑ์ เลี้ยวซ้ายมาที่ประตูไม้แกะสลักสวย ๆ ซึ่งอาตมาถ่ายรูปไปเมื่อเช้า พามุดเข้าไปข้างใน ขึ้นบันไดแคบ ๆ ไม่กี่ขั้นก็เลี้ยวขวาเข้าประตูไป ข้างในมีลานไม่ใหญ่นัก ด้านหนึ่งทำเป็นขั้น ๆ ในสมัยก่อนน่าจะใช้เป็นที่นั่งสำหรับชมงานต่าง ๆ ที่มีขึ้นในลาน แต่ตอนนี้เป็นที่วางกระถางต้นไม้จนกลายเป็นสวนขนาดย่อมไปแล้ว รอบข้างก็คล้ายคลึงกับในส่วนของพิพิธภัณฑ์ ก็คือเป็นอาคารก่ออิฐถือปูน ที่มีเสา ซุ้มประตูและหน้าต่างเป็นไม้แกะสลักแบบเนวารี...

มัคคุเทศก์ชี้ให้ดูลักษณะของตัวอาคาร ที่มีหลังคาทรง Pagoda ซ้อนกันหลายชั้น บอกว่าเป็นลักษณะของงานสถาปัตยกรรมแบบศิขะระ (Shikhara style) ของเนปาล ซึ่งฟังดูแล้วก็เข้าใจเลยว่า เป็นสิ่งก่อสร้างทรง “ภูเขา” ซึ่งก็คือเขาพระสุเมรุอันเป็นที่สถิตของทวยเทพต่าง ๆ ส่วนประกอบสำคัญก็คือลานที่พวกเรายืนกันอยู่นี่เอง เพราะไม่ว่าจะเป็นบ้านคหบดี คฤหาสน์เศรษฐี หรือจะเป็นพระราชวังก็ตาม ต้องมีลานประกอบพิธีที่เรียกว่า Chowk อยู่ด้วย เพื่อเอาไว้ทำพิธีต่าง ๆ โดยเฉพาะการบวงสรวงหรือสังเวยเทพเจ้า ยิ่งเป็นสิ่งก่อสร้างใหญ่โตเท่าไรก็ยิ่งมีลานพิธีหลายแห่งเท่านั้น...

“สำหรับในพระราชวังปาทานนี้ ยังมีลานพิธีอีกสองแห่งซึ่งจะพาไปดูกันเดี๋ยวนี้” นายทองว่าแล้วพาเดินกลับลงบันได เลี้ยวซ้ายออกมาที่ประตูซึ่งแกะสลักอย่างสวยงามบานหนึ่ง มีป้ายชี้ทางเป็นภาษาอังกฤษว่า Mul Chwok, Sundari Chwok & the Architecture Galleries พอพวกเรามุดผ่านประตูเข้าไป (โปรดเข้าใจว่าประตูทุกบานเตี้ยมาก หากไม่มุดเข้าไปก็เสี่ยงกับการหัวแตก) ก็เจอลานกว้างใหญ่ ซึ่งรายล้อมด้วยตัวอาคารแบบบ้านสี่องค์ ที่ตรงกลางมี “มณฑป” ทองเหลืองตั้งอยู่...