[เถรี]

ในการที่เราปฏิบัติภาวนาตามดูตามรู้ลมหายใจเข้าออกของเรานั้น ถ้าหากว่ากำลังใจของเราเริ่มทรงตัวเป็นอัปปนาสมาธิตั้งแต่ปฐมฌานขึ้นไป ก็ควรที่จะใช้กำลังของฌานนั้นให้เป็นประโยชน์แก่เราให้มากที่สุด

อันดับแรกก็คือ ระงับยับยั้งไม่ให้ รัก โลภ โกรธ หลง เกิดขึ้นได้ อันดับที่ ๒ ก็คือ พยายามใช้กำลังที่เราทำได้ ในการตัด ในการละกิเลสต่าง ๆ ซึ่งเรื่องทั้งหลายเหล่านี้ บางท่านถึงเห็นประโยชน์ก็ยังทำไม่ถูก อย่างเช่นว่า นั่งภาวนาครึ่งชั่วโมง รักษากำลังใจเอาไว้ได้ แต่พอเริ่มไปพักก็ทิ้งอารมณ์การภาวนาไปเลย สภาพจิตซึ่งมีการไหลลงที่ต่ำเป็นปกติ ก็จะวิ่งไปหา รัก โลภ โกรธ หลง ตามความพอใจของตน

สิ่งที่ควรทำก็คือ เมื่อภาวนาจนกำลังใจทรงตัวดีแล้ว ก็ให้ประคับประคองรักษาอารมณ์ใจนั้น ให้อยู่กับเราให้นานที่สุด แรก ๆ ก็ได้แค่ ๑ ถึง ๒ นาทีก็พังไปแล้ว แต่ถ้าเราพยายามหมั่นทำหมั่นรักษาบ่อย ๆ ระยะเวลาก็จะได้นานขึ้นเป็น ๓ นาที ๕ นาที ๑๐ นาที ๑๕ นาที ๒๐ นาที ครึ่งชั่วโมง เป็นต้น

เมื่อรู้จักระมัดระวังประคับประคองรักษา ก็ยิ่งได้นานขึ้นเรื่อย ๆ เป็นครึ่งวัน เป็น ๑ วัน ๒ วัน ๓ วัน ๕ วัน ๗ วัน ๑๐ วัน ๑๕ วัน เป็นเดือน ระยะเวลาที่สภาพจิตเราทรงสมาธิต่อเนื่องกัน กิเลสกินใจไม่ได้ ความผ่องใสของใจมีมาก เมื่อมาใช้ปัญญาพิจารณาก็จะเห็นว่า ในส่วนของสภาพร่างกายเรานั้น มีความเกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป เป็นปกติ หาความเที่ยงแท้แน่นอนไม่ได้ ระหว่างดำรงชีวิตอยู่ตั้งแต่ลืมตาตื่นขึ้นมาจนหลับตาลงไป มีแต่ความทุกข์อยู่เสมอ

ท้ายที่สุดร่างกายของเราก็ดี ของคนอื่นก็ดี ของสัตว์อื่นก็ดี วัตถุธาตุทั้งหลายก็ดี ต่างก็เสื่อมสลายตายพัง กลับคืนเป็นสมบัติของโลกไปตามเดิม ไม่มีอะไรเป็นเราเป็นของเราให้ยึดถือมั่นหมายได้