๔. “ดังนั้น
การพิจารณาศีล-สมาธิ-ปัญญา โดยเอาสังโยชน์ ๑๐ เป็นเครื่องวัดอารมณ์ของจิตอยู่เสมอ บวกกับมีบารมี ๑๐ เป็นตัวเสริมการพิจารณา จักเป็นทางเข้าถึงพระนิพพานได้ง่ายขึ้น และอย่าลืมเพียรพิจารณาขันธ์ ๕ ให้มาก ๆ โดยเอนกปริยายแล้ว จักละเอียดในธรรมมากขึ้น เพราะการไปพระนิพพานตามประสงค์ จักต้องตัดหรือละจากขันธ์ ๕ ก็จักต้องพิจารณาขันธ์ ๕ เท่านั้น ไม่มีทางอื่นไปได้ โดยพิจารณาร่างกายนี้ ให้เห็นชัดตามสภาพของความเป็นจริง ไม่ว่ารูปอันประกอบขึ้นด้วยธาตุ ๔ เป็นอาการ ๓๒ เข้ามาประชุมกัน ให้เห็นความไม่เที่ยงอันเป็นที่ตั้งของรูป มีความเสื่อม มีความสลายตัวไปในที่สุด แล้วให้พิจารณาตามอันได้แก่ เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณก็ไม่เที่ยง มีเกิดขึ้นแล้ว ก็มีความเสื่อม มีความสลายตัวไปในที่สุดเช่นกัน
ให้เห็นสภาพขันธ์ ๕ ตามความเป็นจริง จิตก็จักเกิดความเบื่อหน่ายในขันธ์ ๕ และละขันธ์ ๕ ได้ในที่สุด”
๕. “
อย่าใช้แต่ความจำ คือสัญญา จำแต่ตัวหนังสือนั้นใช้ไม่ได้ การเจริญพระกรรมฐาน ถ้าจักให้ผลดีให้ผลทรงตัว จักต้องใช้จิตน้อมลงไปยอมรับกฎของความเป็นจริงของขันธ์ ๕ นั่นแหละ จึงจักเป็นการถูกต้องของการปฏิบัติ ให้ทบทวนเรื่องอุบัติเหตุ คือ เหตุที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดฝันประกอบ จักได้ไม่ประมาทในชีวิต ลืมคิดว่าความตายอาจมีเข้ามาได้เสมอ
จึงควรอย่างยิ่งที่จักเจริญวิปัสสนากรรมฐานให้ถึงขั้นตัดความห่วงอาลัยในชีวิต หมั่นพิจารณาขันธ์ ๕ ตามความเป็นจริงว่า รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณนั้น ไม่ใช่เรา ไม่มีในเรา พยายามให้จิตยอมรับความจริงเอาไว้เสมอ เช่น สุขภาพไม่ดีก็ให้พิจารณาลงตรงธาตุ ๔ อาการ ๓๒ นั้นไม่เที่ยง เป็นปกติของมัน เราห้ามมันไม่ได้ แล้วมันก็มีความตายไปในที่สุด ให้หมั่นพิจารณาให้จิตยอมรับ แล้วพยายามเอาจิตจับพระนิพพานให้มาก พิจารณาไป สภาวะอย่างนี้จักไม่มีกับเราอีก ขึ้นชื่อว่าทุกข์อื่นใดจักเท่ากับทุกข์ในขันธ์ ๕ นั้นไม่มี หมั่นทำบ่อย ๆ แล้วจักละขันธ์ ๕ ได้
อย่าปล่อยวางความเพียรทิ้งไปก็แล้วกัน”
ธรรมที่นำไปสู่ความหลุดพ้น เล่มที่ ๙
รวบรวมโดย พล.ต.ท.นพ.สมศักดิ์ สืบสงวน
ขอเชิญทุกท่านเข้าไปอ่านได้ที่
www.tangnipparn.com