[เถรี]

เราจะพิจารณาอย่างไร ? ก็ยกเอาร่างกายของเรานี้ขึ้นมา องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสว่า กายนี้ประกอบไปด้วยมหาภูตรูป ๔ ก็คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ ประกอบกันขึ้นมาเป็นรูปร่าง เป็นหัว เป็นหู เป็นหน้า เป็นตา มีปัญจสาขา หนึ่งศรีษะ สองแขน สองขา ตัวเราคือจิต ที่ไปอาศัยอยู่ชั่วคราวตามบุญตามกรรมในอดีตที่สร้างเอาไว้ เมื่อมาถึง เราก็ไปยึดว่าเป็น "ตัวกู..ของกู"

ตอนนี้เรามาดูให้ชัดเจนว่าเป็น "ตัวกู..ของกู" จริงหรือไม่ ? ส่วนต่าง ๆ ของร่างกายที่แค่นที่แข็ง เป็นก้อนเป็นชิ้นเป็นอัน เรียกว่า ธาตุดิน ประกอบไปด้วย ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง เนื้อ กระดูก เยื่อในกระดูก เส้นเอ็น ตลอดจนกระทั่งอวัยวะใหญ่น้อยทั้งภายนอกภายใน ไม่ว่าจะเป็น ปอด ตับ ม้าม หัวใจ ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ กระเพาะอาหาร กระเพาะปัสสาวะ เป็นต้น สิ่งทั้งหลายเหล่านี้เป็นธาตุดิน เราลองกำหนดใจแยกเอาไว้กองหนึ่ง

ส่วนที่ไหลไปไหลมาอยู่ในร่างกายของเรา ช่วยให้ร่างกายนี้ชุ่มชื่นเอิบอาบ เคร่งตึง เรียกว่า ธาตุน้ำ ประกอบไปด้วย เหงื่อ น้ำตา น้ำลาย น้ำดี เลือด น้ำเหลือง ตลอดจนกระทั่งไขมันเหลว เราลองแยกเอาไว้อีกกองหนึ่งว่า นี่เป็นธาตุน้ำ

ส่วนที่พัดไปมาในร่างกายของเรา ไม่ว่าจะพัดขึ้นเบื้องสูง พัดลงเบื้องต่ำ พัดไปทั่วร่างกาย ที่ภาษาหมอเรียกว่า ความดันโลหิต หรือว่าส่วนที่ค้างอยู่ในช่องว่างของร่างกาย เช่น ช่องหู ช่องจมูก ส่วนที่ค้างอยู่ในท้องในไส้ของเรา บางทีเรียกกันว่าแก๊ส เหล่านี้เป็นธาตุลม เราแยกเอาไว้อีกกองหนึ่ง

ส่วนสุดท้าย คือส่วนที่ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายของเรา มีหน้าที่กระตุ้นร่างกายนี้ให้เจริญเติบโต แต่ขณะเดียวกันก็เผาผลาญร่างกายนี้ให้ทรุดโทรมลง หรือว่าช่วยในการสันดาปย่อยอาหาร หรือกระทำให้ร่างกายนี้กระวนกระวายยามป่วยไข้ เรียกว่า ธาตุไฟ แยกเอาไว้อีกกองหนึ่ง