[เถรี]

คราวนี้ถ้าหากว่าเราตั้งสติ ระมัดระวังรักษาศีลเป็นปกติไม่ให้พลาด ส่วนที่เราจะได้คือสติ และสมาธิ สติเป็นตัวระลึกรู้ว่าเราจะทำอะไร สมาธิจะเป็นตัวยับยั้งไม่ให้เราไหลตามกระแส หรือว่าไหลตามกิเลสไป แล้วหลังจากนั้นเราค่อยใช้ปัญญามาแยกแยะกันว่าสิ่งไหนเป็นประโยชน์..เราทำ สิ่งไหนเป็นโทษ..เราไม่ทำ ก็แปลว่าเราปฏิบัติในไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา ของพระพุทธเจ้านั่นแหละ ในชีวิตประจำวันเลย

ทุกวันนี้พวกเราบางทีปัญหาชีวิตเกิดขึ้น เครียด ทำอะไรไม่ถูก บางคนก็ซึมเศร้า บางคนหาทางออกไม่ได้ มืดแปดด้าน ฆ่าตัวตายไปเลยก็มี เนื่องเพราะว่าเราไม่ได้ใช้หลักธรรมของพระพุทธเจ้าเข้ามาในชีวิต ก็คือสติ สมาธิ และปัญญานี่แหละ ถ้าหากว่าเรามีสติ มีสมาธิ มีปัญญา เราต้องแยกแยะ ว่าแต่ละปัญหาที่เข้ามานั้น มีความก่อน หลัง เร็ว ช้า อย่างไร ปัญหาไหนมาถึงก่อน เราแก้ปัญหานั้นก่อน ปัญหาไหนมาถึงทีหลัง ช้าไปสัก ๑๐ นาที ครึ่งชั่วโมง อันนั้นอย่าเพิ่งไปคิด

แต่ส่วนใหญ่พอเราขาดสติ ขาดสมาธิ เราก็จะเอาทุกปัญหามาหมกรวมกัน ไหนจะเรื่องหน้าที่การงาน ไหนจะเรื่องครอบครัว สารพันปัญหา ไอ้โน่นก็ต้องจ่าย ไอ้นี่ก็ต้องผ่อน ลูกก็เจ็บไข้ได้ป่วย สามีก็ไปมีบ้านเล็ก ไปกันใหญ่เลย พอเราเอาหลาย ๆ ปัญหามาหมกรวมกัน จะแก้ไม่ออก เกินกำลังของเรา แต่ถ้าเรามีสติ เราแยกแยะว่า จากปัจจุบันนี้ วินาทีต่อไป ปัญหาไหนที่จะมาถึงก่อน เราตั้งสติ หาทางแก้ไข เราจะมีปัญหาเดียวอยู่ตรงหน้าตลอด แล้วไม่เกินกำลังของเรา นี่คือคุณของธรรมะขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

แต่ถ้าท่านทั้งหลายสามารถทรงสมาธิได้จริง ๆ จะสามารถกด รัก โลภ โกรธ หลง ให้ดับลงได้ชั่วคราว จะเกิดความสุข ความเย็นอย่างที่โลกมนุษย์เราไม่มีให้ อธิบายเป็นคำพูดได้ยาก ภาษาบาลีเขาใช้คำว่า ปัจจัตตัง รู้เฉพาะตัว

คนเราจะโดนไฟใหญ่ ๔ กอง คือ รัก โลภ โกรธ หลง เผาอยู่ตลอดเวลา ให้ดิ้นรน หามาสนองความต้องการของตนเอง ก็ทุกข์อยู่ตลอดเวลา แต่ทันทีที่สมาธิทรงตัว ไฟใหญ่ ๔ กองนี้จะโดนดับลงด้วยอำนาจของสมาธิ ต่อให้เป็นการดับลงชั่วคราวก็ตาม คนที่โดนไฟเผาอยู่ตลอดเวลา อยู่ ๆ ไฟดับ มีความสุขแบบไหน อธิบายเป็นภาษามนุษย์ไม่ได้ นี่คือคุณค่าของสมาธิ

พอสมาธิมีกำลัง เราก็สามารถหักห้ามใจตนเองไม่ให้ทำในสิ่งที่ไม่ดี แล้วก็บังคับตนเองให้ทำในสิ่งที่ดี ๆ ได้ พอทำบ่อย ๆ สภาพจิตเคยชินกับด้านดี คราวนี้เราจะทำชั่วได้ยากแล้ว เพราะสภาพจิตของเราเหมือนเก้าอี้ที่นั่งได้คนเดียว หรืออาสนะที่นั่งได้คนเดียว ถ้าความดีเข้าไปนั่ง ความชั่วก็จะเข้าไม่ถึง แต่ถ้าความชั่วเข้าไปนั่งได้ ความดีก็เข้าไม่ได้เหมือนกัน