[เถรี]

ดังนั้น...ในเรื่องของการซักซ้อมการปฏิบัติให้คล่องตัว จึงเป็นเรื่องที่จำเป็นมาก ทำได้แล้วอย่าปล่อยให้สนิมกิน แล้วในขณะเดียวกัน ท่านที่เคยทำได้ก็อย่าเที่ยวไปจดจ่อเพ่งพิศอยู่ว่า เราจะต้องทำให้ได้เหมือนเดิม เพราะถ้ากำลังใจของเราเป็นเช่นนั้น เท่ากับว่าเรากำลังฟุ้งซ่าน สภาพจิตที่ฟุ้งซ่านย่อมเข้าสู่สมาธิระดับสูงไม่ได้

ในเรื่องของการปฏิบัติธรรมนั้น อานาปานสติจึงเป็นพื้นฐานใหญ่ เปรียบเหมือนแผ่นดิน ฉันทะคือความพอใจในการปฏิบัติ เปรียบเหมือนกับเมล็ดพันธุ์ เมื่อเราเพาะเมล็ดพันธุ์ลงในแผ่นดินแล้ว ก็ต้องตั้งหน้าตั้งตาดูแล รดน้ำ พรวนดิน ใส่ปุ๋ย คอยระมัดระวังหนอนแมลง ไม่ให้มาทำลายต้นกรรมฐานของเรา

วิธีที่ง่ายที่สุดก็คือ เอาสติจดจ่ออยู่กับลมหายใจเข้าออก โดยเฉพาะท่านที่ภาวนาไป จนกระทั่งกำลังใจเข้าถึงปฐมฌานแล้ว ต้อง พยายามประคับประคองรักษาให้อารมณ์ใจของเรา จนเข้าถึงระดับปฐมฌานละเอียดให้ได้

ถ้าถามว่าปฐมฌานละเอียดหน้าตาเป็นอย่างไร ? บุคคลที่เข้าถึงปฐมฌานละเอียด จะรู้ลมหายใจเข้าออกโดยอัตโนมัติ รู้ลมกระทบ ๓ ฐานโดยอัตโนมัติ ไม่ต้องบังคับก็ภาวนาเอง ไม่ต้องบังคับก็รู้ลมได้เอง เมื่อถึงระดับนั้นแล้ว ก็ให้เอาสติของเราประคับประคองไว้ อย่าให้เคลื่อนคลายไปที่ไหน ถ้าหากว่ากำลังใจจะเคลื่อนออกมาเมื่อไร แปลว่าไปถึงที่สุด เราไม่สามารถที่จะก้าวต่อไปได้แล้ว ก็ให้คลายออกมาพินิจพิจารณาในวิปัสสนาญาณ

ถ้าจะเอาวิปัสสนาญาณอย่างง่ายก็คือ ดูทุกอย่างให้เห็นว่าไม่เที่ยง ดูให้เห็นว่าเป็นทุกข์ ดูให้เห็นว่าไม่มีอะไรเป็นเรา เป็นของเรา จนกระทั่งสภาพจิตของเรายอมรับว่า ร่างกายของเราก็ดี ของคนอื่นก็ดี ของสัตว์อื่นก็ดี มีสภาพอย่างนี้เป็นปกติ

เมื่อพิจารณาไปจนอารมณ์ใจทรงตัวแล้ว ก็จะกลับไปภาวนาโดยอัตโนมัติเอง เมื่อภาวนาไปจนเต็มที่แล้ว กำลังใจเริ่มคลายออกมา ก็รีบหาวิปัสสนาให้พิจารณาใหม่ ทำสลับไปสลับมาอย่างนี้ ถึงจะมีความก้าวหน้าอย่างที่เราต้องการ

ลำดับต่อไปก็ให้ทุกท่านตั้งใจภาวนาและพิจารณาตามอัธยาศัย จนกว่าจะได้รับสัญญาณบอกว่าหมดเวลา

พระครูวิลาศกาญจนธรรม, ดร.
เทศน์ช่วงทำกรรมฐาน ณ บ้านเติมบุญ
วันอาทิตย์ที่ ๔ มิถุนายน ๒๕๖๐
(ถอดจากเสียงเป็นอักษร โดย รัตนาวุธ)