[เถรี]

ถาม : ในแง่ของการพิจารณาวิปัสสนาญาณ ตัวนิพพิทาญาณที่เกิดอารมณ์หมอง เศร้า เบื่อหน่าย เราจะต้องกระโดดเข้าฌานไปเลยหรือปล่อยให้เป็นอย่างนั้น ?
ตอบ : ถ้าถึงตรงนั้นควรที่จะแช่รักษาเอาไว้ให้มั่นใจจริง ๆ ก่อน ว่าสิ่งนี้น่าเบื่อน่าหน่าย หลังจากนั้นก็ใช้ปัญญาพิจารณาดู ว่าการที่เรามีชีวิตอยู่ ก็เป็นสิ่งที่น่าเบื่อหน่ายอย่างนี้ น่าระอาใจอย่างนี้ ถ้าเราสามารถเข้าสู่พระนิพพานได้ในชาตินี้ เป็นการตัดการเวียนว่ายตายเกิดที่นับชาติไม่ถ้วนลงไปได้ การที่เรามีชีวิตอยู่นี่อย่างไรก็ไม่เกิน ๑๐๐ ปี เปรียบกับการเวียนตายเวียนเกิดนับกัปไม่ได้ ก็แค่แว่บเดียวเท่านั้นเอง ทำไมเราจะอยู่ให้ดีไม่ได้

ถ้าใช้ปัญญาต่อก็จะก้าวข้ามไปได้ ไม่อย่างนั้นบางคนก็เบื่อ ๆ ๆ ๆ หาทางออกไม่ได้ ฆ่าตัวตายไปเลยก็มี บางรายกำลังใจตีกลับ จากเบื่อกลายเป็นอยากอีก ส่วนใหญ่จะเป็นอย่างหลังมากกว่า คือ เบื่อ ๆ อยาก ๆ

ถาม : เวลาเราอยู่เฉย ๆ เราก็ไม่รู้สึก เราก็ไม่เข้าใจ ไม่ได้อารมณ์นั้น แต่พอเราได้อารมณ์นั้นก็ฟุ้งอีก ปัญญาก็ไม่เกิดแล้วค่ะ แค่รู้สึกได้เท่านั้นเอง ทำอย่างไรถึงจะได้ในปัญญานั้นเลยคะ ?
ตอบ : สติกับสมาธิ ถ้าสติกับสมาธิทรงตัว ปัญญาก็จะเห็นชัดเจน จิตใจยอมรับได้ง่าย สรุปลงที่สมาธิ ถ้าสมาธิทรงตัวตั้งมั่น สติก็แหลมคม ปัญญาก็ว่องไว "รู้เท่าเอาไว้กัน รู้ทันเอาไว้แก้ รู้แท้เอาไว้ทั้งแก้ทั้งกัน" ต้องมองทะลุไปให้ได้

อย่างเช่นว่า เขามาร้องเพลงพระคุณที่สาม ก็นั่งน้ำตาไหล โอหนอ..การเวียนว่ายตายเกิดเช่นนี้ เสียน้ำตาชาติละไม่กี่หยด กว่าจะถึงพระนิพพานรวมแล้วน้ำตามากกว่าน้ำในมหาสมุทรทั้งสี่เสียอีก เรื่องที่มีโทษก็กลายเป็นมีประโยชน์ไปได้

ถาม : แต่ยิ่งทำให้เห็นทุกข์หนักเข้าไปอีกสิครับ ?
ตอบ : เห็นทุกข์ก็ดีแล้ว ไม่เห็นทุกข์แล้วจะเบื่อหรือ ? พอเห็นทุกข์เห็นโทษ ก็เกิดความเบื่อหน่าย อยากจะหนีไปให้พ้น ตะเกียกตะกายหาช่องทางที่จะหนี

ถาม : แล้วรู้ก็ไม่ช่วยอะไรด้วยเพราะยังไม่เกิดปัญญา ?
ตอบ : รู้แล้วทำให้เครียดหนักขึ้น รู้ ๆ อยู่แต่ทำไมทำไม่ได้ กำลังไม่พอ ก็เหมือนคนขาสั้นจะข้ามกำแพง เขย่งเท่าไรก็ข้ามไม่ได้สักที ต้องพยายามต่อขาขึ้นไปอีกหน่อย สร้างสติ สมาธิ ปัญญา เพิ่มขึ้นอีก เดี๋ยวก็ข้ามไปได้เอง