[เถรี]

โยมถามปัญหาว่านั่งสมาธิแล้วมักจะหลับ จะแก้ไขอย่างไร ? ความจริงเป็นปัญหาพื้นฐานของนักปฏิบัติทุกคน เพราะว่า ปกติการหลับเป็นธรรมชาติของมนุษย์และสัตว์ทั้งปวง สมาธิที่ถึงช่วงตอนที่เราหลับมีกำลังเท่ากับปฐมฌานขั้นหยาบ ถ้าใครเข้าถึงตรงนี้จะหลับทั้งนั้น

แต่คราวนี้การที่คนและสัตว์สามารถเข้าถึงตรงนี้แล้วหลับได้ จะไม่มีอานิสงส์ในการปฏิบัติธรรม เพราะไม่ได้เจตนาที่จะตั้งใจปฏิบัติเพื่อชำระจิตใจของตนให้บริสุทธิ์ แต่เป็นกรรมวิบาก คือกัมมวิปากชาฤทธิ์ ฤทธิ์ที่เกิดจากวิบากกรรม ทำให้เราสามารถหลับได้ เพื่อให้ร่างกายได้พักผ่อน คราวนี้สภาพจิตของเราถ้าไปตรงกับปฐมฌานหยาบเมื่อไรเราก็จะหลับ

วิธีที่จะไม่หลับก็ต้องเอาสติจดจ่ออยู่กับลมหายใจเข้าออก อย่าให้ขาด เผลอหลุดจากลมเมื่อไรจะหลับทันที จนกว่ากำลังใจจะก้าวผ่านไปถึงรับระดับปฐมฌานละเอียดก็จะไม่หลับอีก หรือไม่อีกทีหนึ่งก็ลุกขึ้นเปลี่ยนอิริยาบถไปเดินภาวนาบ้าง ไปสวดมนต์บ้าง แล้วแต่ว่าเราทำอิริยาบถอย่างอื่นอย่างใดที่ทำให้เราไม่หลับ และอยู่ในความดีของศีล สมาธิ ปัญญาได้ หรือไม่ก็ไปล้างหน้า ออกกำลังกาย เสร็จแล้วก็มาเริ่มต้นใหม่ ง่วงเผลอหลับเมื่อไรก็เริ่มต้นใหม่ ทำอย่างนี้บ่อย ๆ พอสภาพจิตละเอียดขึ้น ลมหายใจละเอียดขึ้น ก็จะก้าวพ้นไปได้เอง