[วาโยรัตนะ]

๑๕. ยาวิสัมพยาใหญ่
ท่านให้เอา ลูกผักชีลา ลูกจันทน์ ดอกจันทน์ หนักสิ่งละ ๘ ส่วน กระวาน กานพลู โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐจุฬาลัมพา อบเชย สมุลแว้ง สมอเทศ สมอไทย รากไคร้เครือ ว่านน้ำ บอระเพ็ด ขิงแห้ง พญารากขาว หนักสิ่งละ ๒ ส่วน ดีปลี หนัก ๕๖ ส่วน
วิธีทำ บดเป็นผง รับประทานทุก ๔ ชั่วโมง ครั้งละ ๑ ช้อนกาแฟ ใช้ น้ำสุกเป็นกระสาย หรือผสมน้ำผึ้งปั้นเป็นลูกกลอน
สรรพคุณ แก้ท้องขึ้น อืดเฟ้อ จุกเสียด


๑๖. ยาธาตุบรรจบ
ท่านให้เอา ขิง โกฐเขมา โกฐพุงปลา โกฐเชียง โกฐสอ เทียนดำ เทียนขาว เทียนสัตตบุษย์ เทียนเยาวพาณี เทียนแดง ลูกจันทน์ ดอกจันทน์ กานพลู การบูร เปลือกสมุลแว้ง ลูกกระวาน ลูกผักชีลา ใบพิมเสน รากไคล้ เครือ ดีปลี เปราะหอม หนักสิ่งละ ๔ ส่วน โกฐก้านพร้าว หนัก ๘ ส่วน เนื้อ ลูกสมอไทย หนัก ๑๖ ส่วน
วิธีทำ บดเป็นผง รับประทาน วันละ ๓ เวลา ก่อนอาหาร ผู้ใหญ่ครั้งละ ๑ ช้อนกาแฟ เด็กครั้งละ ๑/๒ ช้อนกาแฟ
สรรพคุณ แก้ธาตุไม่ปกติ ท้องเสีย ใช้เปลือกแค หรือเปลือกสะเดา หรือเปลือกลูกทับทิม ต้มกับน้ำปูนใส แก้ท้องขึ้น ท้องเฟ้อ ใช้กระเทียม ๓ กลีบ ทุบชงน้ำร้อน หรือใช้ใบกระเพรา ต้มเป็นกระสาย ถ้าหาน้ำกระสายไม่ได้ ให้ใช้ น้ำสุกแทน


๑๗. ยาประสะกานพลู
ท่านให้เอา เทียนดำ เทียนขาว โกฐสอ โกฐกระดูก กำมะถันเหลือง การบูร รากใคร้เครือ เปลือกเพกา เปลือกขี้อ้าย ใบกระวาน ลูกกระวาน ลูกผักชีลา แฝกหอม ว่านน้ำหัวกระชาย เปราะหอม รากแจง กรุงเขมา หนักสิ่งละ ๔ ส่วน รากข้าวสาร เนื้อไม้ ลูกจันทน์ ขมิ้นชัน หนักสิ่งละ ๘ ส่วน ขิงแห้ง ดีปลี หนักสิ่งละ ๓ ส่วน น้ำประสานทองสะตุ ไพล เจตมูลเพลิงแดง สะค้าน ช้าพลู หนักสิ่งละ ๒ ส่วน เปลือกซิก หนัก ๑๐ ส่วน พริกไทย หนัก ๑ ส่วน กานพลู หนัก ๑๓๑ ส่วน
วิธีทำ บดเป็นผง ใช้ไพลเผาไฟ ฝนกับน้ำปูใส ถ้าหาน้ำกระสายไม่ได้ ให้ใช้น้ำสุกแทน รับประทานทุก ๓ ชั่วโมง ผู้ใหญ่ ครั้งละ ๑ ช้อนกาแฟ
สรรพคุณ แก้ปวดท้อง เนื่องจากธาตุไม่ปกติ


๑๘. ยากวาดแสงหมึก
ท่านให้เอา หมึกหอม จันทน์ชะมด ลูกกระวาน จันทน์เทศ ใบพิเสน ลูกจันทน์ ดอกจันทน์ กานพลู ใบสันพร้าหอม หัวหอม ใบกะเพรา ดีงูเหลือม หนักสิ่งละ ๔ ส่วน ชะมด พิมเสน หนักสิ่งละ ๑ ส่วน
วิธีทำ บดเป็นผง ทำเป็นเม็ด หนักเม็ดละ ๐.๒ กรัม ใช้กวาดคอ วันละ ๑ ครั้ง หลังจากนั้น รับประทานทุก ๓ ชั่วโมง เด็กอายุ ๑ - ๖ เดือน ครั้งละ ๒ เม็ด เด็กอายุ ๗ - ๑๒ เดือน ครั้งละ ๓ เม็ด
สรรพคุณแก้ตัวร้อน ละลายน้ำดอกไม้เทศ แก้ท้องขึ้น ปวดท้อง ละลายน้ำใบกะเพราต้ม แก้ไอ ขับเสมหะ ละลายน้ำลูกมะแว้งเครือ หรือ ลูกมะแว้งต้นกวาดคอ แก้ปากเป็นแผล แก้ละออง ละลายน้ำลูกเบญกานี ฝนทาปาก


๑๙. ยามันทธาตุ
ท่านให้เอา โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐจุฬาลัมพา เทียนดำ เทียนแดง เทียนขาว เทียนข้าวเปลือก เทียนตาตั๊กแตน รากไคร้เครือ ลูกผักชีล้อม ลูกผักชีลา การบูร กระเทียม เปลือกสมุลแว้ง เปลือกโมกมัน จันทน์แดง จันทน์เทศ กานพลู ดีปลี รากช้าพลู เถาสะค้าน รากเจตมูลเพลิง พริกไทยล่อน ลูกจันทน์ หนักสิ่งละ ๑ ส่วน ขิง ลูกเบญกาณี หนักสิ่งละ ๓ ส่วน
วิธีทำ บดเป็นผง รับประทานวันละ ๓ ครั้ง ก่อนอาหาร ผู้ใหญ่ครั้งละ ๑ ช้อนกาแฟ (ละลายน้ำสุก) เด็กครั้งละ ๑/๒ ช้อนกาแฟ (ละลายน้ำสุก)
สรรพคุณแก้ธาตุไม่ปกติ แก้ท้องขึ้น ท้องเฟ้อ