[ตัวเล็ก]

ถาม : กระผมภาวนาโดยกำหนดลมหายใจเข้าออก พร้อมใช้คำภาวนาว่านะมะพะธะ พอภาวนาไป ๆ รู้สึกเหมือนมีกำลังดึงตัวขึ้นทางศีรษะ แต่สักพักอาการนั้นก็เริ่มคลายไป ในบางครั้งก็มีอาการดึงดูดลงไปยังกลางท้อง สักพักอาการนั้นก็เริ่มคลายไปเช่นเดิม พออาการทั้งหลายเกิดขึ้น กระผมพยายามกำหนดรู้ตาม แต่อาการที่กล่าวมานั้นจะคลายตัวกลับสู่ภาวะปกติทุกครั้ง จะมีวิธีใดที่ทำให้กำลังใจทรงตัวถึงที่สุดและออกไปได้ตามกำลังของมโนมยิทธิ ซึ่งต้องพิจารณาและกำหนดการปฏิบัติอย่างไร ?
ตอบ : การพิจารณาเขาพิจารณาก่อนปฏิบัติ ส่วนเวลาที่เกิดอาการต่าง ๆ เหล่านั้นก็ให้ทำไม่รู้ไม่ชี้ คิดว่าตอนนี้เรากำลังปฏิบัติธรรมอยู่ ถึงตายลงไปเราก็ไปดี ไม่ใช่ไปตามดูตามจี้อยู่ตลอดเวลา แบบนั้นถึงเวลาก็ย่อมถอยไป เพราะว่าสมาธิเราคลายออกมา การที่เราไปตามจี้ดูเป็นอาการของความฟุ้งซ่าน ซึ่งสมาธิไม่ถึงระดับฌาน เมื่อสมาธิคลายออกมาจึงไปต่อไม่ได้