[ทิดตู่]

เปิดมหาสงคราม ๙ ทัพ

ฝ่ายข้างแผ่นดินพุกามประเทศซึ่งมีเมืองอังวะเป็นราชธานีนั้น บังเกิดจลาจลวุ่นวายผลัดเปลี่ยนแผ่นดินใหม่ พระเจ้าประดุงราชบุตรที่ ๔ ของพระเจ้าอลองพญาได้ขึ้นครองราชย์สมบัติ คิดจะแผ่ราชอาณาจักรให้กว้างขวางยิ่งกว่ารัชกาลพม่าแต่ก่อนๆ จึงยกกองทัพไปตีมณีปุระทางฝ่ายเหนือ(อยู่ในเขตของประเทศอินเดีย) และประเทศยะไข่ทางตะวันตก(ปัจจุบันตั้งอยู่ทางตะวันตกของสหภาพพม่า)ได้ทั้งสองประเทศ ก็มีใจกำเริบคิดจะเข้ามาตีเมืองไทยแผ่กฤษฎาภินิหารให้มีเกียรติยศสูงเสมอมหาราชแต่ปางก่อน เฉกเช่น พระเจ้าหงสาวดีบุเรงนอง ประกอบด้วยขณะนั้นพระเจ้าปะดุงมีรี้พลบริบูรณ์ และดำรงชัยชนะมาทุกแห่ง พลทหารกำลังร่าเริงฮึกห้าวในการสงคราม เพราะได้ทราบข่าวว่ากรุงไทยกำลังผลัดเปลี่ยนแผ่นดินและย้ายสร้างราชธานีใหม่ พระเจ้าปะดุงแห่งกรุงอังวะเห็นว่าเป็นโอกาสอันงามดียิ่ง การแผ่นดินแห่งกรุงสยามคงจะระส่ำระสายไม่เป็นระเบียบเรียบร้อยคงจะตีเอาชนะได้ไม่ลำบาก สมกับที่คิดจะแผ่พระราชอภินิหารและพระราชอาณาเขตพุกามให้กว้างใหญ่ไพศาลออกไป อีกทั้งได้เป็นพระมหาเกียรติยศอันบรมโยโสโลภะแห่งพระองค์ จึงมีพระราชดำรัสให้เตรียมมหาพยุหแสนยากรขึ้นเป็นการใหญ่ เกณฑ์ทั้งคนในเมืองหลวงและหัวเมืองขึ้น ตลอดจนเมืองประเทศราชหลากหลายชาติทุกภาษาทั่วทิศทุกมณฑล มีพลพม่า เงี้ยว เตลง ทวาย มอญ เม็ง ยะไข่ และพลลาวเขมรสมทบกัน รวมจำนวนพล ๑๔๔,๐๐๐ เตรียมยกเข้ามาตีเมืองไทย

ครั้นแล้วพระเจ้าปะดุง รวมกำลังพล ๑๔๔,๐๐๐ แบ่งกองทัพยกเข้ามาตีเมืองไทยเป็นหลายแพรกหลายทาง ตรัสให้แมงญีแมงข่องกะยอ(ในพงศาวดารพม่าเรียกชื่อว่า เมงฆ้องกะโย) ยกลงไปตั้ง ณ เมืองเมาะตะมะ เมื่อวันจันทร์ แรม ๔ ค่ำ เดือน ๘ ปีมะเส็ง กรกฎาคม พ.ศ. ๒๓๒๘ เมื่อรวบรวมเกณฑ์เรือบรรทุก และช้างม้าพาหนะ หาเสบียงอาหารไว้ได้พอแก่ราชการแล้ว พระเจ้าปะดุงแห่งกรุงอังวะ ก็ทรงจัดทัพที่จะยกเข้ามาตีกรุงเทพพระมหานคร เป็นกระบวนทัพ ๙ ทัพ ตามแผนราวีของจอมทัพพม่า ดังนี้ คือ

ทัพที่ ๑ ให้เกงหวุ่นแมงยีมหาสีหะสุระ อรรคมหาเสนาบดี เป็นแม่ทัพ ยกทั้งทัพบกและทัพเรือ มีทหารจำนวน ๑๐,๐๐๐ เรือกำปั่นรบ ๑๕ ลำ ลงมาตั้งที่เมืองมะริด ให้ยกทัพบกมาตีหัวเมืองไทยทางปักษ์ใต้ ตั้งแต่เมืองชุมพรลงไปจนถึงเมืองสงขลา ส่วนทัพเรือนั้นให้ตีหัวเมืองทางฝ่ายทะเลตะวันตก ตั้งแต่เมืองตะกั่วป่าลงไปจนถึงเมืองถลาง

ทัพที่ ๒ ให้อนอกแผกคินหวุ่น เป็นแม่ทัพ ถือพล ๑๐,๐๐๐ ลงมาตั้งที่เมืองทวาย ให้เดินเข้าทางด่านบ้องตี้ มาตีหัวเมืองไทยฝ่ายตะวันตก ตั้งแต่เมืองราชบุรี เมืองเพชรบุรี ลงไปประจบกองทัพที่ ๑ ที่เมืองชุมพร

ทัพที่ ๓ ให้หวุ่นคญีสะโดะมหาสิริยอุจนา เจ้าเมืองตองอู เป็นแม่ทัพถือพล ๓๐,๐๐๐ ยกมาทางเมืองเชียงแสน ให้ลงมาตีเมืองนครลำปาง และหัวเมืองทางริมแม่น้ำแควใหญ่และน้ำยม ตั้งแต่เมืองสวรรคโลก เมืองสุโขทัย ลงมาจบกับกองทัพหลวงที่กรุงเทพฯ

ทัพที่ ๔ ให้เมี้ยนหวุ่นแมงยีมหาทิมข่อง เป็นแม่ทัพ ถือพล ๑๑,๐๐๐ ยกลงมาตั้งที่เมืองเมาะตะมะ เป็นทัพหน้าที่จะยกเข้ามาตีกรุงเทพฯ ทางด่านพระเจดีย์สามองค์

ทัพที่ ๕ ให้เมี้ยนเมหวุ่น เป็นแม่ทัพ ถือพล ๕,๐๐๐ มาตั้งที่เมืองเมาะตะมะ เป็นทัพหนุนทัพที่ ๔

ทัพที่ ๖ ให้ตะแคงกามะราชบุตรที่ ๓ เป็นแม่ทัพ ถือพล ๑๒,๐๐๐ มาตั้งที่เมืองเมาะตะมะ เป็นทัพหน้าที่ ๒ ของทัพหลวง ที่จะยกเข้ามาตีกรุงเทพฯ ทางด่านพระเจดีย์สามองค์

ทัพที่ ๗ ให้ตะแคงจักกุราชบุตรที่ ๒ เป็นแม่ทัพ ถือพล ๑๑,๐๐๐ มาตั้งที่เมืองเมาะตะมะ เป็นทัพหน้าที่ ๑ ของทัพหลวง

ทัพที่ ๘ เป็นกองทัพหลวง จำนวนพล ๕๐,๐๐๐ ของพระเจ้าปะดุงกษัตริย์อังวะ เสด็จเป็นจอมพลเอง

ทัพที่ ๙ ให้จอข่องนรธา เป็นแม่ทัพ ถือพล ๕,๐๐๐ ยกเข้ามาทางด่านแม่ละเมา แขวงเมืองตาก มาตีหัวเมืองเหนือทางริมแม่น้ำพิง ตั้งแต่เมืองตาก เมืองกำแพงเพชร ลงมาประจบกองทัพหลวงของพระเจ้าปะดุงที่กรุงเทพฯ

(สรุป การยกทัพมาของพม่าในครั้งนี้ ไล่ตีมาจากเหนือลงไป จากใต้ขึ้นมา โดยมีทัพใหญ่ไปตั้งอยู่ที่เมืองเมาะตะมะ เข้ามาตีกรุงเทพฯทางด่านเจดีย์สามองค์ มีกำหนดให้ยกเข้ามาตีเมืองไทย ในเดือนอ้าย ธันวาคม ปีมะเส็ง พ.ศ.๒๓๒๘ พร้อมกันทุกทัพ คือ มีทัพที่ตั้งอยู่เมืองเมาะตะมะ ๕ ทัพ จำนวนพล ๘๙,๐๐๐ เข้ามาตีกรุงเทพฯโดยตรง มาจากทางฝ่ายเหนือ ๒ ทัพ จำนวนพล ๒๕,๐๐๐ มีทัพที่ตีขึ้นมาจากปักษ์ใต้ฝ่ายตะวันตก ๒ ทัพ จำนวนพล ๒๐,๐๐๐ รวมทั้งสิ้น ๙ ทัพ จำนวนพลทั้งหมด ๑๔๔,๐๐๐ นาย นับว่าเป็นศึกใหญ่หลวงยิ่งกว่าศึกพม่าที่เคยมีมาแต่ครั้งก่อนๆ รี้พลมากมายสรรพด้วยช้างมาสรรพศาสตราอาวุธพร้อมบริบูรณ์ ยกเข้ามาทุกทิศทุกทาง)