[ป้านุช]

๒. โพชฌงค์ ๗

พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า ดูก่อนพระนาคเสน ธรรมอันเป็นเหตุให้ตรัสรู้พระอริยมรรคอริยผลมีเท่าไร
พระนาคเสนทูลตอบว่า ขอถวายพระพร มี ๗ องคคุณ ได้แก่
๑) สติ ๒) ธัมมวิจัย
๓) วิริยะ ๔) ปีติ
๕) ปัสสัททิ ๖) สมาธิ
๗) อุเบกขา หรือที่รวมเรียกว่า โพชฌงค์ ๗

ม. พระพุทธองค์ทรงตรัสรู้ได้ด้วยองคคุณทั้ง ๗ นั้น หรือว่าเฉพาะแต่องค์ใดองค์หนึ่ง
น. ถ้าว่าเฉพาะองค์ที่สำคัญก็เพียงองค์เดียว ได้แก่ธัมมวิจัยหรือความสอดส่องธรรม

ม. ถ้าเป็นเช่นนั้น ไฉนทีแรกพระคุณเจ้าจึงว่ามีถึง ๗ เล่า
น. ขอถวายพระพร ดาบเมื่อยังไม่ถอนออกจากฝักฟันไม้จะขาดหรือไม่

ม. ฟันไม่ขาด
น. ฉันใดก็ฉันนั้น ธัมมวิจัยเหมือนตัวดาบ องคคุณอีก ๖ นั้นเปรียบเหมือนฝักดาบ
การจะได้อริยมรรคอริยผลต้องอาศัยธรรมวิจัยเป็นเครื่องตัดทอนกิเลสที่ขวางอยู่ระหว่างทางให้ขาดออกไปเป็นชั้น ๆ
ส่วนองคคุณอีก ๖ นั้น หาได้มีไว้สำหรับตัดกิเลสโดยตรงไม่ หากเป็นแต่คอยส่งเสริมธัมมวิจัยให้คมยิ่งขึ้นเท่านั้น
ขอถวายพระพร เพราะเหตุนี้โพชฌงค์จึงมีองค์ ๗ (สัตตโพชฌงคปัญหา)

ม.เข้าใจละพระคุณเจ้า