[เถรี]

ญาติโยมทุกท่านขยับตัวนั่งในท่าที่สบายนะจ๊ะ หายใจเข้าออกยาว ๆ สัก ๒-๓ ครั้ง ไล่ลมหายใจหยาบออกให้หมดก่อน หลังจากนั้นก็ปล่อยลมหายใจตามปกติ เพียงแต่กำหนดความรู้สึกของเราไหลตามลมหายใจเข้าไป ไหลตามลมหายใจออกมา พร้อมกับคำภาวนาที่เราถนัด ลมหายใจเข้าออกเป็นพื้นฐานใหญ่ของการปฏิบัติธรรมทั้งปวง เป็นส่วนที่เราจะทิ้งเสียมิได้

วันนี้เป็นวันอาทิตย์ ที่ ๒ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ เป็นการปฏิบัติธรรมวันสุดท้ายของเดือนตุลาคมนี้ อย่างที่ได้กล่าวไปแล้วว่า พวกเราทั้งหลายตั้งใจปฏิบัติธรรมเพื่อหวังความหลุดพ้น ฉะนั้น..อย่าให้การตั้งเป้าหมายของเรานั้นเป็นไปโดยเลื่อนลอย สักแต่ว่าพูด โดยไม่ได้มีการทุ่มเทการปฏิบัติเพื่อให้ไปสู่เป้าหมายของเราอย่างจริงจัง ถ้าเป็นอย่างนั้นก็ต้องบอกว่า "อีกนาน"

คำว่า "อีกนาน"นี้ แฝงไว้ด้วยความหมายว่าเราจะต้องเวียนตายเวียนเกิดอีกนับชาติไม่ถ้วน ยังต้องทนทุกข์ทรมานโดยการเวียนว่ายตายเกิดอีกประมาณไม่ได้ การที่เราปฏิบัติเพื่อความหลุดพ้น หลักใหญ่ก็อยู่ ศีล สมาธิ ปัญญานี่เอง

อริยมรรคมีองค์ ๘ นั้น สัมมาทิฐิ ความเห็นที่ถูกต้อง คือเห็นในอริยสัจ สัมมาสังกัปปะ ความดำริที่ถูกต้อง คือดำริจะออกจากกาม เป็นต้น สัมมาทิฐิและสัมมาสังกัปปะนี้จัดเป็นปัญญา

สัมมาวาจา การพูดที่ถูกต้อง สัมมากัมมันตะ การกระทำที่ถูกต้อง การพูดที่ถูกต้องก็คือเว้นจากการพูดโกหก พูดส่อเสียด พูดคำหยาบ พูดวาจาที่ไร้ประโยชน์ การกระทำที่ถูกต้องก็คือ ไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ลักทรัพย์ ไม่ประพฤติผิดในกาม ไม่ดื่มสุราเมรัย เป็นต้น สัมมาอาชีวะ ก็คือหาเลี้ยงชีพในทางที่ถูกต้อง ไม่ละเมิดกฎหมายบ้านเมืองและศีลธรรม เป็นต้น สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ และสัมมาอาชีวะจัดเป็นศีล ก็คือควบคุมวาจา ควบคุมกาย ตลอดจนการทำมาหากินของเราไม่ให้ละเมิดศีลธรรม

สัมมาวายามะ คือความเพียรพยายามในทางที่ถูกต้อง เพียรพยายามละกิเลสที่เกิดขึ้น เพียรระมัดระวังไม่ให้กิเลสอื่น ๆ เกิดขึ้น เพียรสร้างความดีให้เกิดขึ้น เพียรระวังรักษาและสร้างเสริมความดีให้เจริญยิ่ง ๆ ขึ้น สัมมาสติ เป็นผู้มีสติตั้งมั่น ก็คือสติต้องเป็นไปในสติปัฏฐานทั้ง ๔ คือมีความเข้าใจใน กาย เวทนา จิต ธรรม รู้เท่าทันอารมณ์ใจต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในช่วงนั้น จะดีหรือชั่วก็ตาม ล้วนแต่ต้องละวางทั้งสิ้น

สัมมาสมาธิ คือสมาธิที่ถูกต้อง ได้แก่การดำเนินจิตโดยการปฏิบัติภาวนาให้ได้อย่างน้อยปฐมฌานละเอียดขึ้นไป เพื่อที่จะได้มีกำลังในการตัดกิเลส ถ้าหากว่าเราไม่ได้นำกำลังสมาธิมาตัดกิเลสไม่จัดว่าเป็นสัมมาสมาธิ สัมมาวายามะ สัมมาสติและสัมมาสมาธิเป็นส่วนของสมาธิ