[เถรี]

โดยเฉพาะในส่วนของชุมชนชาวทองผาภูมินั้น เกิดมาจากการที่มีเหมืองปิล็อก ซึ่งอยู่ห่างไปบนเขาถึง ๗๐ กิโลเมตร แถว ๆ บริเวณบ้านอีต่อง ซึ่งสมัยก่อนนั้นเป็นการทำเหมืองแร่ เมื่อขนแร่ลงมา ก็ต้องมาพักครึ่งที่บริเวณตลาดทองผาภูมิในปัจจุบันนี้ บรรดาชาวบ้านร้านตลาดก็นำเอาข้าวปลาอาหาร สิ่งของต่าง ๆ มาขายให้กับบรรดาชาวเหมือง และมีคลังพัสดุของทางราชการที่มาตรวจจำนวนแร่เพื่อเก็บภาษี จนกระทั่งกลายเป็นชุมชนขึ้นมา

เพียงแต่ว่าสมัยก่อน เส้นทางจากบ้านปิล็อกลงมาถึงทองผาภูมิ ๗๐ กิโลเมตรนั้นยากลำบากมาก ชาวบ้านต้องขี่ช้างบ้าง ใช้เกวียนบ้าง อาศัยรถบรรทุกแร่บ้าง อาศัยรถบรรทุกซุงบ้าง ในการเดินทางออกมา

พระครูสุตกาญจนวัฒน์, ดร. (ปรีชา จิรนาโค) เจ้าอาวาสวัดวังปะโท่นั้น เป็นเด็กที่เกิดบริเวณบ้านวังปะโท่เลย ในช่วงเด็ก ๆ ที่ต้องเดินทางออกมาเรียนหนังสือ ท่านไปเรียนที่โรงเรียนศึกษาสงเคราะห์พนมทวน การเดินทางออกจากบ้านที่บริเวณวังปะโท่มาถึงตลาดทองผาภูมิ เป็นระยะทางแค่ ๒๒ กิโลเมตร แต่สมัยก่อนต้องอาศัยนั่งเกวียนออกมา ค้างคืนที่ตลาดทองผาภูมิคืนหนึ่ง เพื่อรอรถเมล์ที่จะวิ่งลงไปยังจังหวัดกาญจนบุรี

ถ้าโชคดีเจอรถเมล์ที่ต่อไปพนมทวนเลย ก็แค่เดินทาง ๒ วัน แต่ถ้าหากว่ารถที่อาศัยมาเกิดล่าช้า หรือเกิดเสียหายอะไรขึ้นมา ไปไม่ทันรถเมล์ที่ออกไปยังอำเภอพนมทวน ก็ต้องค้างที่ตัวเมืองกาญจนบุรีอีกวันหนึ่ง ในเมื่อเป็นเช่นนั้น ในปัจจุบันนี้การเดินทางต่าง ๆ ก็ถือว่าเป็นเรื่องที่สะดวกสบายกว่าสมัยก่อนนับร้อย ๆ เท่าแล้ว..!

เพียงแต่ว่ากระผม/อาตมภาพที่เห็นทองผาภูมิในช่วงแออัดคับแคบ แม้กระทั่งในช่วงที่ไฟไหม้ครั้งใหญ่ มีการสร้างตึกแถวใหม่ ก็ยังคงสร้างทับที่เดิม ทำให้ไม่สามารถที่จะขยายออกไปได้มากไปกว่านี้ ในเมื่อมาเจอบ้านเมืองที่สงบเรียบร้อย รถเหลือแค่ไม่กี่คัน โดยเฉพาะงานประจำก็คือ "โครงการวันเสาร์ใส่บาตรตลาดริมแคว ยลวิถีเมืองท่าขนุน" อาทิตย์ที่แล้วในช่วงสงกรานต์นั้น คนมาใส่บาตรหลายร้อยคน แต่ว่าอาทิตย์นี้เหลือประมาณแค่ ๒๐ คนเท่านั้น..!

เนื่องเพราะว่าแม้แต่คนทองผาภูมิเอง ก็เหนื่อยกับการสู้รบตบมือกับบรรดานักท่องเที่ยวจนกระทั่งหมดสภาพ ขอพักก่อน ส่วนนักท่องเที่ยวทั้งหลายก็ต้องเดินทางกลับยังถิ่นฐานบ้านช่อง ในเมื่อเป็นเช่นนั้น จึงทำให้เมืองทองผาภูมิในวันนี้ สงบเรียบร้อยจนผิดปกติ