[ป้านุช]

"...แต่ทำไมในมรรคมีองค์ ๘ ท่านเอาปัญญามาก่อน ท่านเอาสัมมาทิฐิไว้ก่อนอันดับแรก เมื่อเป็นปัญญาคนก็จะแย้งว่าทำไมสอนทั่วไปเขาบอกว่าต้องมีศีล สมาธิ ปัญญา แต่แท้จริงมันต้องมีปัญญาตั้งแต่ต้นถึงจะปฏิบัติได้ดี

ฉะนั้นก็ต้องมีสัมมาทิฐิก่อน ในเนื้อหามรรคมีองค์ ๘ ก็มาวางไว้เป็นอันดับแรก อันดับแรกนี้ก็หมายว่าสำคัญที่สุดเลย แล้วก็เป็นสิ่งที่มาก่อนอยู่ที่ว่าปัญหาว่าไก่หรือไข่มาก่อน ไม่รู้ แต่ความจริงทุกคนที่เกิดมาเป็นคนก็จะต้องมีปัญญาเด็ดเดี่ยวมาก

ถ้าไม่ได้ปฏิบัติทางปัญญามาก็เชื่อว่าไม่มีสัมมาสมาธิบ้าง สัมมาทิฐิบ้าง ก็คงไม่ได้เกิดมาเป็นคน เกิดเป็นเดรัจฉานหรืออาจจะเป็นอะไรก็ได้ แต่ว่าหากว่าสามารถที่จะปฏิบัติในทางปัญญาก็เชื่อว่าจะเกิดมาเป็นคน เกิดมาเป็นคนแล้วก็จะต้องพยายามเสริมปัญญาให้ดี ถ้าไม่เสริมก็ตกนรกต่อ

ตกนรกนั้นก็มีการชี้แจงว่าไม่สบายอย่างไร ก็ไม่น่าลง บางคนก็ล้อกัน ขึ้นสวรรค์ไม่สนุก โดยเฉพาะอย่างศาสนาอื่นขึ้นสวรรค์แล้วนั้นมันมีแต่เสียงเพลง ฟังเพลงเบา ๆ แล้วก็มีเทวดามาควบคุมให้เป็นคนเรียบร้อย ก็ไม่สนุก ตกนรกดีกว่า ไปพบคนพูดปดเล่าเรื่องอะไรต่าง ๆ วิญญาณอะไรสนุกสนานมาก

นั่นนะศาสนาอื่นเขาพูดอย่างนั้น ศาสนาพุทธก็มีเหมือนกันที่ว่ามีสวรรค์มีนรก แต่อยู่นรกก็เหมือนมันสนุกแท้ ๆ นะ สนุกอย่างไร ถ้าไปเยี่ยมนรกจะสนุกกันมากเหมือนว่าดูมหรสพ แต่แท้จริงถ้าตกลงไปในนรกถูกแทงถูกอะไรต่าง ๆ เป็นเวลาหลายศตวรรษมันก็ไม่สนุก ไม่ดี ไม่สบาย แต่ว่าขึ้นสวรรค์ก็สบาย แล้วสิ่งที่ดีที่สุดสบายที่สุดก็คือหลุดพ้น เพราะมันสงบ มันไม่มีอะไรที่มากวนใจ ไม่มีอะไรที่มาทำให้เราไปทำในสิ่งที่เสียหาย ไม่มีความเจ็บปวด ไม่มีอะไรที่มากวนหัวใจ

ดังนั้น เราก็ควรจะพิจารณาว่าขึ้นสวรรค์หรือว่าวิมุติมันดีกว่าลงนรก ถ้าเห็นอย่างนั้นแล้วเราก็พยายามหาทางที่จะส่งเสริมให้ก้าวหน้าในทางสงบสุข แล้วก็ไม่เดือดร้อน การพิจารณานี้ก็ต้องใช้ปัญญา ก็พูดถึงว่าคนเราทุกคนเกิดมาก็ต้องมีปัญญาติดตัวมา ซึ่งเรียกว่าชาติปัญญา หมายความว่า ปัญญามาด้วยชาติ

ฉะนั้น เราก็ต้องส่งเสริมสิ่งที่เรามีอยู่แล้วให้มันดียิ่งขึ้น ให้มีประสิทธิภาพขึ้น คือปัญญาให้มีขึ้นด้วยการทำสมาธิ แล้วก็ด้วยการรักษาศีล ๕ ก็ได้ หรือศีลในมรรคมีองค์ ๘ คือว่าให้พูดดีไม่เสียหาย ให้มีการงานที่ดีไม่เสียหาย ปฏิบัติตนให้ดีไม่เสียหาย แค่นั้นนะก็เป็นฝ่ายทรงศีล เราไม่พยายามที่จะไปบั่นทอนปัญญาที่มากับการเกิดเราก็สบาย อันนี้เป็นมรรค หมายความว่า ทางเดินที่ถูกต้อง..."