[เถรี]

เศรษฐีท่านใดมีทรัพย์ถึง ๘๐ โกฏิ ถ้าหากว่าพระเจ้าแผ่นดินตรวจตราพิสูจน์แล้วว่ามีครบถ้วนจริง ก็จะพระราชทานฉัตร ๓ ชั้นสำหรับตำแหน่งเศรษฐีให้ แต่เป็นที่น่าเสียดายว่า ทางเมืองสาวัตถีนั้นมีเศรษฐีน้อยมาก เท่าที่ปรากฏอยู่นั้นก็แทบไม่มีเลย จึงต้องมีการไปขอจากเมืองราชคฤห์มา ทางด้านเมืองราชคฤห์ก็มอบธนัญชัยเศรษฐี ซึ่งเป็นพ่อของนางวิสาขามหาอุบาสิกามาให้ ธนัญชัยเศรษฐีจึงต้องอพยพครอบครัวพร้อมข้าทาสบริวาร เพื่อที่จะไปอยู่ประจำที่เมืองสาวัตถี

แต่ปรากฏว่าเฉพาะข้าทาสบริวารของธนัญชัยเศรษฐีก็มีถึงสองแสนกว่าคนแล้ว..! ในเมื่อเป็นเช่นนั้น ถ้าหากว่าเข้าไปในตัวเมือง ก็จะสร้างความลำบากให้กับอีกฝ่ายหนึ่งมาก เมื่อกองคาราวานอพยพของธนัญชัยเศรษฐีมาถึงสถานที่แห่งหนึ่ง มีภูมิประเทศเหมาะสม อยู่ใกล้เคียงกับเมืองสาวัตถี จึงส่งทูตไปแจ้งกับพระเจ้าปเสนทิโกศลว่า ขอที่ผืนตรงนั้น เพื่อที่จะได้ตั้งบ้านแปลงเมืองกัน อาศัยอยู่ตรงนั้น ในฐานะของประชากรขึ้นอยู่กับแคว้นโกศล พระเจ้าปเสนทิโกศลพระราชทานที่ดินให้ ธนัญชัยเศรษฐีจึงสร้างเมืองขึ้นมา ชื่อว่าเมืองสาเกต ถือว่าเป็นเมืองแฝดของเมืองสาวัตถีนั่นเอง

เมื่อองค์สมเด็จพระบรมโลกเชษฐ์เสด็จไปประจำอยู่ที่เชตวันมหาวิหาร เมืองสาวัตถีแล้ว ก็เสด็จบิณฑบาตอยู่ทั้งสองเมือง ปรากฏว่าเมื่อไปถึงเมืองสาเกตใหม่ ๆ มีพราหมณ์แก่ชาวเมืองสาเกตคนหนึ่ง กำลังเดินออกนอกพระนครมา พอเห็นองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าบริเวณประตู ก็ตกตะลึง หมอบลง กอดพระบาทขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ร้องห่มร้องไห้ พร่ำกล่าวว่า "ลูกเอ๋ย..ธรรมดาลูกก็ควรจะต้องดูแลพ่อแม่ในยามแก่ชรามิใช่หรือ ? เหตุไฉนพ่อจึงไม่ได้เจอหน้าลูกมานานแสนนาน ตอนนี้เมื่อพบแล้ว ขอให้ลูกตามไปพบแม่ของลูกด้วยเถิด"

องค์สมเด็จพระบรมศาสดาจึงอนุโลมเสด็จตามพราหมณ์ผู้นั้นไป ซึ่งภายหลังพราหมณ์ผู้นั้นได้ชื่อว่านกุลปิตา ก็คือพราหมณ์ผู้เป็นพ่อของนายนกุละ เมื่อไปถึง นางพราหมณีซึ่งภายหลังมีนามว่านกุลมาตา ก็คือแม่ของนายนกุละ ได้ยินว่าลูกมาเยี่ยมบ้านแล้ว ก็ออกมาหมอบกราบองค์สมเด็จพระบรมศาสดา ร้องไห้ว่า "พ่อทูนหัวของแม่ หายไปไหนมานาน ธรรมดาลูกมีหน้าที่ต้องเลี้ยงพ่อแม่มิใช่หรือ ?" แล้วก็ไปเรียกลูกสาวลูกชายทั้งหมดออกมา บอกว่า "เจ้าจงมาไหว้พี่ชายของพวกเจ้าเสีย"

องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้รับการถวายมหาทานจากพราหมณ์ทั้งสอง พร้อมกับหมู่ภิกษุสงฆ์ ครั้นเสวยภัตตาหารเสร็จ ก็ตรัส "ชราสูตร" แก่นกุลปิตาและนกุลมาตา เมื่อจบพระสูตร ทั้งสองได้บรรลุอนาคามิผล กลายเป็นพระอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา เป็นเอตทัคคะบุคคลฝ่ายฆราวาส ด้านผู้มีความคุ้นเคยอย่างยิ่งกับพระบรมศาสดา

เหตุที่เป็นเช่นนั้นก็เพราะว่าทั้งสองนั้น เคยเกิดเป็นบิดามารดาขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสมัยที่เป็นพระโพธิสัตว์ ต่อเนื่องกันถึง ๕๐๐ ชาติ จึงทำให้พอเห็นหน้าเท่านั้นก็จำได้ว่าบุคคลนี้เป็นลูกของตน..!