[เถรี]

ขอให้ทุกคนตั้งกายให้ตรง กำหนดสติคือความรู้สึกของเราไว้ที่ลมหายใจเข้าออก หายใจเข้า...ให้ความรู้สึกทั้งหมดของเราไหลตามลมหายใจเข้าไป หายใจออก...ให้ความรู้สึกทั้งหมดของเราไหลตามลมหายใจออกมา จะใช้คำภาวนาและพิจารณาอย่างไรก็ได้ ที่เรามีความถนัด มีความชำนาญมาแต่เดิม

วันนี้เป็นวันเสาร์ที่ ๒ มิถุนายน พุทธศักราช ๒๕๖๑ เมื่อครู่นี้ได้กล่าวถึงเรื่องที่เราได้แต่งตัวตามสบาย ทั้ง ๆ ที่เป็นสถานที่ซึ่งไม่เหมาะที่จะทำอย่างนั้น อย่างเช่นว่าเป็นวัดหรือสถานที่ปฏิบัติธรรม เพราะว่าแสดงออกซึ่งความหยาบในจิตของเรามาก

ในที่นี้ก็จะได้กล่าวว่า แล้วเราจะวัดได้อย่างไรว่าสภาพจิตของเรามีความหยาบละเอียดเท่าไร ? ตัววัดตัวแรกที่ต้องพึงดูอยู่ตลอดเลยก็คือ นิวรณ์ ๕ ถ้าสภาพจิตของเรามีนิวรณ์ ๕ อยู่ แค่อย่างใดอย่างหนึ่ง ก็ให้รู้ว่าสภาพจิตของเรามืดบอด โอกาสที่จะเข้าถึงธรรมไม่มี เพราะว่านิวรณ์ยึดครองใจเราไปเสียแล้ว

นิวรณ์ ๕ อย่างนั้นประกอบไปด้วย ๑.กามฉันทะ คืออารมณ์ที่ยินดีในรูปสวย เสียงเพราะ กลิ่นหอม รสอร่อย สัมผัสระหว่างเพศ ๒.พยาบาท คือ ความโกรธเกลียดอาฆาตแค้นผู้อื่น การโกรธนั้นโกรธได้ ตราบใดที่ยังไม่ใช่พราะอนาคามี เรายังไม่สามารถที่จะตัดความโกรธได้ แต่อย่าให้เป็นความเกลียด ความอาฆาตแค้นฝังใจ ถ้าลักษณะอย่างนั้น จะทำให้เราถอนตัวขึ้นมาได้ยาก

๓.ถีนมิทธะ คือ ความง่วงเหงาหาวนอน ชวนให้ขี้เกียจปฏิบัติ มักเป็นคนผลัดวันประกันพรุ่ง ประเภทที่อ้างว่าหิวทำไม่ได้ กระหายทำไม่ได้ ร้อนไปทำไม่ได้ หนาวไปทำไม่ได้ หรือเอาไว้ตอนบ่ายหรือไม่ก็ไว้พรุ่งนี้เช้า ผลัดไปเรื่อย ๔.อุทธัจจกุกกุจจะ คำนี้เป็นสองศัพท์ด้วยกัน คือ อุทธัจจะเป็นความฟุ้งซ่าน กุกกุจจะเป็นความรำคาญใจที่จะก่อให้เกิดโทสะขึ้นมาได้

แปลว่าอะไรที่ได้เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ได้รส สัมผัส เกิดความไม่พอหู ไม่พอตา ไม่พอใจขึ้นมา จัดอยู่ในนิวรณ์ตัวนี้ทั้งหมด ๕.วิจิกิจฉา ความลังเลสงสัยว่าปฏิบัติธรรมไปแล้วจะเกิดผลจริงหรือไม่ ลังเลสงสัยว่าพระพุทธเจ้าดีจริงหรือไม่ พระธรรมดีจริงหรือไม่ พระสงฆ์ดีจริงหรือไม่ เป็นต้น ๕ อย่างนี้เป็นกิเลสหยาบ ถ้าบดบังจิตใจของเราเมื่อไรก็มืดบอด สมาธิและปัญญาเกิดไม่ได้