[เถรี]

ปัญญาอย่างที่ ๒ เรียกว่า ปาริหาริกปัญญา เป็นปัญญาที่มาศึกษาเรียนรู้เอาในปัจจุบันนี้ ได้ยินมา ได้ฟังมา ได้อ่านมา ครูบาอาจารย์สั่งสอนมา พ่อแม่อบรมมา ประสบการณ์ที่เกิดขึ้นด้วยตัวเองอีกอย่างหนึ่ง รวมแล้วเป็นปาริหาริกปัญญา

ปัญญาตัวสุดท้าย เรียกว่า เนปักกปัญญา เป็นปัญญาที่หาทางเอาตัวรอดจากวัฏสงสาร พยายามเสาะหาว่าทางไหนที่จะพ้นทุกข์ จนกระทั่งในที่สุดพระพุทธเจ้าท่านก็พบ แล้วนำมาบอกต่อ คือ มรรค ๘ ย่อลงมาเหลือ ศีล สมาธิ และปัญญา

ในเมื่อเรามีปัญญามากกว่าเต่าตั้งเยอะ ก็หัดใช้ปัญญาเสียบ้าง ไปเดิน ๆ อยู่ตามโบราณสถานที่เตี้ย ๆ มีภาษาอังกฤษเขียนว่า Mind your head แปลตรง ๆ ว่า คิดถึงกบาลเอ็งบ้าง..! แต่ถ้าแปลเป็นไทยแบบเพราะ ๆ ก็ "ระวังศีรษะ" แต่ป้ามอยแปลตรงที่สุด แปลว่า “หัดใช้หัวซะบ้าง” ของแข็งขนาดนั้นเสือกไปเดินชน แปลว่าไม่ได้ใช้หัวคิด..! เพราะฉะนั้นโปรดใช้หัวคิดกันบ้าง

อะไรก็ตามที่ผมศึกษามา ผมถือหลักตามครูบาอาจารย์ ก็คือ ไม่มีกำมือสำหรับศิษย์ แปลว่าไม่ซุกซ่อนวิชา ผมรู้เท่าไรผมบอกแค่นั้น อยู่ที่ว่าพวกคุณจะทำได้เท่าไร ก็เหลือแต่ความพากเพียรพยายามเป็นการส่วนตน

ชีวิตฆราวาสเราปฏิบัติธรรมได้ แต่อย่าให้คนอื่นเขารู้ เพราะเมื่อคนอื่นเขารู้เราจะอยู่ลำบาก เราต้องทนเป็นขี้ปากเขา มีโยมอยู่คนหนึ่ง เคยมาบวชชีที่นี่เป็นปีเลย ตอนนี้ไปนับถือศาสนาคริสต์เรียบร้อยแล้ว ดูท่าอีกไม่นานต้องไปเป็นอิสลามแน่นอน โยมคนนี้ตอนเป็นแม่ชีอยู่ปฏิบัติดีมาก หลังจากนั้นสึกไปไม่นานก็โทรมาโวยวายว่า จำเป็นต้องเปลี่ยนไปศาสนาคริสต์ เพราะปฏิบัติในศาสนาพุทธแล้วอยู่กับเขาลำบาก เขาไปถือกรรมบถ ๑๐ ในที่ทำงาน แล้วโดนเจ้านายเล่นงาน โดนเพื่อนพ้องว่าด่าทุกคน คือใครจะคุยงานด้วยเธอเงียบอย่างเดียว กลัวว่าจะผิดกรรมบถ ตกลงใครโง่วะ..?