[เถรี]

ประการที่สองก็คือ การที่ได้ปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง ไม่ละทิ้งซึ่งความเพียร แม้จะเป็นความเพียรที่เกิดจากการโดนบังคับก็ตาม แต่ว่าเมื่อปฏิบัติต่อเนื่องไม่ลดละ ความดีก็จะทรงตัว ทำให้รองรับความดีในระดับสูงขึ้นไปได้ง่าย เมื่อเราเห็นชัดแล้วว่า เราบกพร่องในตัวสัจจะบารมี บกพร่องในตัววิริยะบารมี เพราะขาดความเพียรที่ต่อเนื่อง เราก็ต้องมาเน้นในตรงจุดที่เราขาดและบกพร่อง

สำหรับข้อต่อไปที่ส่วนใหญ่แล้วนักปฏิบัติของพวกเรา โดยเฉพาะในสายของหลวงพ่อวัดท่าซุง ก็คือ ขาดปัญญาบารมี เหตุที่ขาดปัญญาบารมีก็เพราะว่าพวกเราถ้าไม่ได้ไปเน้นในมโนมยิทธิ ก็จะไปเน้นในสมาธิภาวนา ทำให้เรารักษาศีลได้ เจริญสมาธิได้ แต่ขาดปัญญาในการพิจารณาห้ำหั่นตัดกิเลส ส่วนใหญ่แล้วจะพิจารณาไม่เป็น แม้ว่าพิจารณาเป็นก็ขาดความละเอียด ทำให้สภาพจิตไม่อาจจะยอมรับสภาพความเป็นจริงได้

อย่างเช่นว่าร่างกายนี้ไม่เที่ยงอย่างไร ในเมื่อพิจารณาไม่ละเอียด เห็นไม่ชัดเจนก็เป็นความรู้สึกแค่ผิวเผิน กำลังใจก็ไม่ตัดไม่ละ ยังรักยังห่วงร่างกายอยู่เหมือนเดิม ร่างกายนี้เป็นทุกข์อย่างไร ก็สักแต่รู้ว่าทุกข์ แต่ไม่ได้เห็นถึงความทุกข์นั้นอย่างชัดเจน จนจิตเกิดความเบื่อหน่ายคลายกำหนัดหมดความต้องการในร่างกายนี้ หมดความต้องการในร่างกายคนอื่น

เมื่อเป็นดังนี้ก็แปลว่าเรายังบกพร่อง จึงจำเป็นต้องใช้ปัญญาบารมีในการพิจารณาเพื่อให้สภาพจิตนั้นยอมรับ ในเมื่อศีลของเราดีแล้ว สมาธิของเราทรงตัว ก็แปลว่ากำลังที่จะใช้ปัญญานั้นมีเหลือเฟือเกินพอ เพียงแต่เราต้องมาซักซ้อมการพิจารณากัน

ดูให้ละเอียดว่า เราเกิดมาอาศัยอยู่ในอัตภาพร่างกายนี้ มีการเกิดขึ้นในเบื้องต้น เปลี่ยนแปลงแปรปรวนไปในท่ามกลาง และสลายตัวไปในที่สุด หาความเที่ยงแท้แน่นอนไม่ได้ ถ้าหากว่ามีความเที่ยงก็จะต้องทรงตัวอยู่ไม่เปลี่ยนแปลง

แต่นี่เราเกิดจากเด็กเล็ก ก็เป็นเด็กโต เป็นเด็กหนุ่มเด็กสาว เป็นคนหนุ่มสาว เป็นวัยกลางคน เป็นคนแก่แล้วตายไป หรือบางทีอาจจะตายตั้งแต่เด็ก ตายตั้งแต่หนุ่มสาว ตายตั้งแต่กลางคนก็ได้ เราต้องพิจารณาแยกแยะให้เห็นชัดเจน

แรก ๆ ต้องทำให้ละเอียดที่สุดเท่าที่จะทำได้ หลังจากซักซ้อมพิจารณาบ่อย ๆ ปัญญาที่แท้จริงเกิดขึ้น สภาพจิตยอมรับว่าสิ่งที่เรารู้เห็นนั้นเป็นความจริงแท้ เราก็จะเข้าถึงตัวปัญญาที่แท้จริง เพราะสภาพจิตยอมรับ และปล่อยวางร่างกายนี้ได้