[เถรี]

ถาม : ขณะที่เราเห็นคนอื่นทุกข์ เราเห็นสภาพแล้วเราก็รู้สึกว่าทุกข์ แล้วก็ย้อนมาที่ตัวเรา ว่าเราไม่อยากจะเกิดมาเป็นแบบนี้อีก แล้วก็ร้องไห้ อารมณ์แบบนี้เป็นอะไรคะ ?
ตอบ : เขาเรียกว่าปีติในธรรมจ้ะ ก็คือในส่วนที่เข้าถึงได้ยาก เห็นได้ยาก ทำใจได้ยาก ตอนนี้เราเข้าถึงแล้ว เห็นแล้ว ทำใจได้แล้ว จะเกิดปีติคือเป็นสุขขึ้นมา เป็นสุขในธรรม ถามว่าปีติแล้วทำไมต้องร้องไห้ด้วย ? อรรถกถาจารย์ท่านเปรียบเอาไว้ว่า เหมือนกับพ่อแม่ทิ้งลูกเอาไว้บ้านนาน ๆ ตัวเองอาจจะไปทำไร่ทำนาแต่เช้าจนมืดค่ำ หรือไปค้าขายในตลาด กว่าจะกลับมาก็ค่ำก็มืด ตอนกลับมาลูกเห็นหน้าพ่อแม่ กระโดดโลดเต้นด้วยความดีใจ บางคนก็ร้องไห้โฮเลย

นั่นดีใจใช่หรือไม่ ? ใช่...แล้วร้องไห้ทำไม ? ก็ลักษณะเดียวกัน ในส่วนจิตของเราต้องการความสงบ อย่าลืมว่าจิตของเราทุกคนพื้นฐานมีความสงบมาในระดับของฌานที่ ๒ พอเราเข้าถึงความสงบในตรงนั้น เหมือนกับคุ้นเคยในสิ่งที่หายไปนาน จึงเกิดปีติขึ้นมา นั่งร้องไห้น้ำตาไหลไปเอง

ถาม : (ไม่ได้ยิน)
ตอบ : แบบเดียวกันจ้ะ ก็คือในส่วนที่เราเห็นว่ามีความสุขจริง ๆ เป็นความทุกข์ทั้งหมด แต่ชาวบ้านเขานิยมอย่างนั้นเพราะว่าเกิดปีติในใจขึ้นมา คราวนี้ปีติของเขาเกิดจากสิ่งที่กระตุ้นภายนอก อาจจะเป็นแสงสีเสียงอะไรก็ตาม แล้วก็เกิดความสุขขึ้นมาชั่วคราว เป็นความสุขที่ไม่ยั่งยืน เดี๋ยวก็ทุกข์ใหม่

แต่ความสุขในการปฏิบัติธรรม เป็นความสุขที่ยั่งยืนกว่า ในเมื่อเราเห็นตรงจุดนั้นก็เกิดปีติขึ้นมาใหม่ ต่อไปถ้าเกิดขึ้นนี่ต้องปล่อยให้ร้องเต็มที่ไปเลย อย่าไปกลั้นไว้ ถ้าปล่อยให้หายไปเพราะอายเขาหรืออะไรก็ตาม เวลาอารมณ์ใจถึงตรงนั้นก็จะเป็นอยู่ตลอด ต้องร้องไห้บ่อย ๆ แต่ถ้าหากเราปล่อยให้เต็มที่ ก้าวข้ามไปทีเดียวจะจบเลย

ถาม : ถ้าเราเห็นแล้วข้ามอารมณ์นี้ไป ?
ตอบ : ถ้าข้ามไปได้จะเห็นเป็นปกติว่า สิ่งทั้งหลายเหล่านี้ประกอบด้วยความทุกข์ ไม่ได้ถอยหลัง..แต่ว่าก้าวข้ามอารมณ์นั้นไปแล้ว แล้วเราก็เข้าไปสู่ตัวอุเบกขาในสมาธิ จะกลายเป็นฌานไป ไม่มีปีติแล้ว