[ตัวเล็ก]

“ภะคะวา” ศัพท์นี้แบ่งออกเป็น ๒ ประการด้วยกัน
ประการแรกแปลว่าผู้มีโชค คือ พระองค์ท่านไม่ว่าเสด็จไปที่ใด ก็ประสบกับสิ่งที่ดี ๆ ทั้งสิ้น เนื่องจากว่าสิ่งทั้งหลายเหล่านี้ เกิดจากบุญญาบารมีที่ทรงสร้างสมมาเป็นอเนกชาติ มากจนไม่สามารถที่จะประมาณได้
อีกศัพท์หนึ่งกล่าวว่าเป็นผู้จำแนกแจกธรรม ดังที่ปรากฏอยู่ในบทธรรมนิยามที่ว่า

“อุปปาทา วา ภิกขะเว ตะถาคะตานัง” ดูก่อน..ภิกษุทั้งหลาย พระตถาคตเจ้าทั้งหลายจะอุบัติขึ้นก็ดี
“อะนุปปาทา วา ตะถาคะตานัง” พระตถาคตเจ้าทั้งหลายจะไม่อุบัติขึ้นก็ดี
“ฐิตา วะ สา ธาตุ ธัมมัฏฐิตะตา” ธรรมทั้งหลายเหล่านั้นก็ตั้งมั่นอยู่แล้ว คือมีอยู่เป็นปกติแล้ว
“ธัมมะนิยามะตา” คำจำกัดความของธรรมทั้งหลายเหล่านั้นคือ
“สัพเพ สังขารา อะนิจจาติฯ” สังขารทั้งหลายไม่เที่ยง
“สัพเพ สังขารา ทุกขาติฯ” สังขารทั้งหลายเป็นทุกข์
“สัพเพ ธัมมา อะนัตตาติฯ” ธรรมทั้งหลายมิใช่ตัวตน ไม่สามารถที่จะยึดถือมั่นหมายได้
“ตัง ตะถาคะโต อะภิสัมพุชฌะติ อะภิสะเมติ” เมื่อพระตถาคตเจ้าได้บรรลุอภิเษกสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว
“อาจิกขะติ” จึงได้นำมาบอกกล่าว
“เทเสติ” นำมาเทศนาสั่งสอน
“ปัญญะเปติ” นำมาบัญญัติ
“ปัฏฐะเปติ” นำมาก่อตั้ง
“วิวะระติ” นำมาจำแนก
“วิภะชะติ” นำมาแยกแยะ
“อุตตานีกะโรติ” ทำของลึกให้ตื้น คือทำของยากให้ง่ายขึ้น

ดังนั้น...ที่พระองค์ท่านเป็นผู้จำแนกแจกธรรม ก็คือจำแนกในลักษณะอย่างนี้ว่า
“อาทิกัลยาณัง” นี่เป็นหลักธรรมที่งามในเบื้องต้น ก็คือ งามด้วยศีล
“มัชเฌกัลยาณัง” นี่คือหลักธรรมที่งานในเบื้องกลาง ก็คืองามด้วยสมาธิ
“ปริโยสานกัลยาณัง” นี่คือหลักธรรมที่งามในเบื้องปลาย ก็คืองามด้วยปัญญา

พระองค์ท่านนำมาจำแนก นำมาแยกแยะ นำมาบอกกล่าว นำมาสั่งสอน ดังนั้นพระองค์ท่านจึงได้ชื่อว่า “ภะคะวา” เป็นผู้จำแนกแจกธรรม