[เถรี]

ถ้าถึงสภาวะนั้น บางท่านอาจจะคิดว่าตนเองไม่ได้นอนทั้งคืน แต่ความจริงแล้วท่านได้นอน และนอนมากด้วย เพียงแต่สติของเรารู้ตื่นอยู่ตลอดเวลา ถ้ารู้จักสังเกต บางคนจะรู้ด้วยว่าตอนนี้ตัวเองกำลังหลับ กรนอยู่ก็ได้ยินเสียงตัวเองกรน

ถ้ามีสิ่งหนึ่งประการใดที่มากระทบในตอนนั้น ความที่มีสติและปัญญาแหลมคมว่องไวมาก ก็จะพิจารณาเหมือนกับสายฟ้าแลบว่า สิ่งเหล่านี้ ถ้าเรารับรู้แล้วจะก่อให้เกิดประโยชน์หรือโทษ ? ถ้าก่อให้เกิดประโยชน์ก็จะคลายจิตออกมา ปฏิสัมพันธ์รับรู้ในสิ่งนั้น ๆ แล้วรีบกลับเข้าไปด้วยความระมัดระวัง เพราะว่าถ้าเผลอแล้วกิเลสจะกินเราอีก แต่ถ้าสิ่งเหล่านั้นก่อให้เกิดโทษ เราก็จะตัดทิ้งไป ไม่สนใจเลย

เมื่อท่านพักผ่อนเพียงพอแล้ว ถึงเวลาที่จะตื่นขึ้น สติจะถามตัวเองว่าพร้อมที่จะตื่นหรือยัง ? เมื่อพร้อมแล้ว ก็จะคลายสมาธิออก ประสาทความรู้สึกจะกระจายจากส่วนกลางออกไปรอบข้าง เมื่อไปถึงปลายมือปลายเท้าสมบูรณ์พร้อมแล้ว ก็จะบอกตัวเองว่าลืมตาขึ้น..เห็นหนอ แล้วลุกขึ้น..ขยับหนอ..ลุกหนอ ยืนขึ้น..ยืนหนอ เดินไปห้องน้ำ..เดินหนอ

ถ้าสำหรับคนทั่ว ๆ ไป ความรู้สึกตอนแรกเหมือนกับเป็นหุ่นยนต์ คือรู้สึกว่าเราสั่งได้ทุกขั้นตอน ช้ามาก ๆ แต่สำหรับคนอื่นถ้าเห็นก็คือ เราลืมตาตื่น พลิกตัว ลุก นั่ง ยืนขึ้น แล้วเดินไปห้องน้ำเลย แปลว่าสติของเราเมื่อสร้างถึงที่สุดแล้ว จะแหลมคมว่องไวและรวดเร็วมาก เพราะว่าถ้าเร็วไม่พอ ก็ไม่สามารถที่จะสกัดกั้น รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส ธรรมารมณ์ต่าง ๆ ที่วิ่งเข้ามาหาเราทัน ซึ่งจะก่อให้เกิดโทษได้ แต่ถ้าสติถึงระดับนั้นแล้ว ที่บางทีเขาใช้คำอธิบายว่า พุทโธ เป็นผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน ก็คือ มีสติรู้อยู่ตลอดเวลา

สิ่งใดที่ก่อให้เกิดประโยชน์ เกิดความเจริญแก่จิตแก่ใจ เกิดความเจริญต่อกาย วาจา ดีต่อคนรอบข้าง เราจะทำสิ่งนั้น สิ่งใดที่ไม่ก่อให้เกิดความเจริญ มีแต่จะสร้างทุกข์สร้างโทษแก่ทั้งตัวเราเองและบุคคลอื่น เราจะตัดทิ้งออกจากใจไปเลย

ก็จะไปเข้ากับหลักปธาน ๔ ก็คือ ในหลักของเพียรพยายามสร้างความดีให้เกิด เพียรพยายามรักษาความดีให้ยิ่ง ๆ ขึ้น เพียรพยายามละความชั่วที่เกิดแล้ว และเพียรระมัดระวังอย่าให้ความชั่วเหล่านั้นเกิดขึ้นอีก