[เถรี]

ถาม : คนที่ภาวนาไปอย่างเดียว ไม่รับรู้อะไร จะพ้นทุกข์ได้ใช่หรือไม่คะ ?
ตอบ : ได้..ถ้าสามารถทำได้ต่อเนื่องยาวนานพอ โดยมีจุดมุ่งหมายแน่นอนว่าต้องการความพ้นทุกข์ สามารถพ้นได้ แต่ยากมาก..เพราะขาดพิจารณา เหมือนกับคนเพาะกาย สร้างกำลังไว้มาก แต่ไม่มีอาวุธ ไม่มีขวาน ไม่มีมีด ไม่สามารถจะตัดจะฟันอะไรได้ ไปรอถอนต้นไม้ใหญ่สามโอบ ไม่รู้ชาตินี้จะถอนขึ้นหรือเปล่า ? แต่ถ้าคนที่พิจารณาก็เหมือนมีอาวุธคมมาก แต่ถ้าเกิดไม่มีกำลังก็ยกไม่ขึ้นอีก ทั้งสองอย่างต้องทำร่วมกัน ภาวนาและพิจารณา พิจารณาแล้วภาวนา สลับกันไป

ถาม : ทรงอารมณ์แล้ว..?
ตอบ : ภาวนาแล้วสังเกตดู พอไปถึงระดับหนึ่งสมาธิก็จะไปต่อไม่ได้ จะคลายออกมาเอง ช่วงนี้ถ้าเราเผลอให้ฟุ้งซ่านเมื่อไร จะฟุ้งมากเลย จะฟุ้งอย่างเป็นหลักเป็นฐาน เป็นงานเป็นการ เพราะกิเลสเอากำลังของเราไปฟุ้ง เราต้องรีบหาอะไรให้พิจารณา แล้วพอพิจารณาไปเรื่อย ๆ ถ้าสังเกตเป็น จิตจะดิ่งเป็นสมาธิอีกที แล้วเราจะอยากภาวนา ก็จะภาวนาต่อ แล้วก็จะไปเป็นแบบเดิม ก็คือไปถึงจุดตันแล้วรีบถอยออกมา หาวิปัสสนาให้เขาพิจารณา ไม่อย่างนั้นจะฟุ้งนาน

ถาม : พิจารณาเท่าไร ?
ตอบ : ทั้งวันทั้งคืน ใช้วิธีพิจารณาตามปกติ ซักผ้า หุงข้าว ถูบ้าน เหนื่อยไหม ? ทุกข์ไหม ? อยากจะเกิดมาทำอย่างนี้อีกไหม ? ได้ทั้งวันแหละ

ถาม : แล้วถ้าพิจารณาอย่างนั้นทั้งวัน เราควรมีเวลามาภาวนาไหมคะ ?
ตอบ : ถ้ามีก็เอา เพราะจะได้ช่วยเพิ่มกำลังของเราได้

ถาม : บางทีก็อ่านหนังสือ ?
ตอบ : อ่านหนังสือเป็นคำภาวนา หรือไม่ถ้าไม่ใช่หนังสือธรรมะ เราลองแบ่งความรู้สึกส่วนหนึ่งอยู่กับการภาวนา อีกส่วนหนึ่งอยู่กับเนื้อหาหนังสือ ถ้าไม่ใช่หนังสือธรรมะ ต้องทำลักษณะนี้ แต่ถ้าหนังสือธรรมะ เอาทุกคำเป็นคำภาวนาไปเลย จับควบกับลมหายใจไปเลย