[เถรี]

เมื่อตอนบ่ายได้กล่าวถึงภาษาบาลีว่า "ปาลิภาษา อุตตมะภาษา" บาลีเป็นภาษาสูงสุด
เพราะว่าเป็นภาษาที่พระพุทธเจ้าทุกพระองค์ใช้ในการตรัสสอนพระธรรม
เป็นภาษาที่พรหมใช้ในการสนทนากัน
เป็นภาษาที่มนุษย์ต้นกัปใช้ในการสื่อสารกัน
และท้ายสุดก็คือ ถ้าหากว่าเด็กทารกซึ่งเกิดมาไม่เคยได้ยินภาษามนุษย์เลย โตขึ้นมาจะเจรจากันด้วยภาษาบาลี

อุตตมะภาษา คือ ภาษาสูงสุด ที่เขายกภาษาบาลีเป็นภาษาสูงสุด ไม่มีภาษาอื่นใดเหนือกว่า เพราะว่าภาษาบาลีส่วนหนึ่งเป็นภาษาใจ การจะแปลภาษาบาลีนี่ถ้าเข้าไม่ถึงธรรมจริงจะแปลส่วนของภาษาใจออกมาไม่ได้ มันเรียกง่าย ๆ ว่า เป็นปัจจัตตัง เพราะฉะนั้นในเรื่องของการแปลในปัจจุบัน ต่อให้ฉบับที่ดีที่สุดก็เถอะ มันจะแปลให้ถึงรากถึงแก่นจริง ๆ เป็นไปไม่ได้ เพราะว่าภาษามนุษย์มันหยาบเกินกว่าที่จะแปลภาษาธรรม
ภาษาเขียนก็หยาบเกินกว่าที่จะแปลภาษาธรรม
ใครทำถึงก็อ๋อ...ที่แท้อย่างนี้นี่เอง

พระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
เทศน์ ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ
วันที่ ๗ กันยายน พ.ศ. ๒๕๕๑