[เถรี]

ลำดับต่อไป พระองค์ท่านกล่าวว่า ปันตัญจะ สะยะนาสะนัง ให้นอนให้นั่งในที่อันสงัด หมายความว่า ที่อยู่ที่อาศัยของนักปฏิบัตินั้น ไม่ควรที่จะเกลื่อนกล่นไปด้วยผู้คน ควรจะเป็นที่สงัดจากผู้คน เพื่อที่เราจะได้ปฏิบัติธรรมได้อย่างเต็มที่

แล้วหลังจากนั้นพระองค์ก็ตรัสหลักการข้อต่อไปว่า มัตตัญญุตา จะ ภัตตัสมิง แปลว่า เป็นผู้รู้ประมาณในการบริโภค กินแค่พอดี คำว่าพอดีในที่นี้ ไม่ใช่เต็มที่เหมือนอย่างกับฆราวาสทั่วไป ซึ่งเขากินกันวันละ ๓ มื้อ

นักบวชของเรา ท่านให้ฉันได้มื้อสุดท้ายไม่เกินเวลาตะวันตรงหัว ก็แปลว่าไม่เกินเที่ยงนั่นเอง ถ้าหากว่าเราลดการกินลงไปมื้อหนึ่ง นอกจากจะประหยัดแล้ว ยังไม่ต้องไปกังวลว่า จะต้องเสียเวลาไปหามากิน หามาใช้ หามาทำเป็นอาหาร

และในขณะเดียวกัน ร่างกายของบุคคลที่ว่างจากอาหารแล้วไซร้ เลือดลมก็เดินได้สะดวกปลอดโปร่งมาก ทำให้สามารถปฏิบัติภาวนาได้ดี มีความเบากาย ซึ่งจะเป็นเหตุให้เกิดความเบาใจได้

ข้อสุดท้ายพระองค์ตรัสหลักการไว้ว่า อะธิจิตเต จะ อาโยโค แปลว่า จะต้องหมั่นรักษาจิตของตนเองให้ตั้งมั่น คือไม่ฟุ้งซ่านไปด้วยอำนาจของนิวรณ์ หรือรัก โลภ โกรธ หลง เป็นต้น

เราจะเห็นได้ว่า โอวาทปาติโมกข์นั้น เป็นการประกาศอุดมการณ์สูงสุดของพระพุทธศาสนา โดยมีเป้าหมายอยู่ที่พระนิพพาน บุคคลต้องปฏิบัติด้วยความอดทนอดกลั้น ฝืนใจตัวเองไม่ให้ทำร้ายใคร ไม่ให้คิดร้ายใคร และหลักการต่าง ๆ ที่ใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติ เริ่มจากการที่ไม่ว่าร้ายใคร เป็นการสำรวมทางวาจา การไม่ทำร้ายใคร เป็นการสำรวมทางกาย เป็นผู้สำรวมในศีลของตัวเอง คือสำรวมทางใจนั่นเอง เป็นผู้รู้ประมาณในการบริโภค เป็นผู้อยู่อาศัยในที่สงัดเพื่อที่จะได้ปฏิบัติได้เต็มที่ และเป็นผู้ทรงสมาธิเป็นปกติ ทั้งสามอย่างนี้เป็นการหักห้ามใจของตนเอง ไม่ให้คล้อยตามกิเลส เราจึงมีกำลังพอที่จะสู้กับกิเลสได้