[โอรส]

ถาม : ...(ไม่ได้ยินคำถาม)...
ตอบ : พระสุก พระใส พระเสริม พระบางใช่ไหม ?

พระสุก จมอยู่ที่เวินพระสุก กลางแม่น้ำโขง
พระใส อยู่ที่วัดโพธิ์ชัย หนองคาย
พระเสริม อยู่ที่วัดปทุมวนาราม(วัดสระปทุม) ใกล้ ๆ กรมตำรวจ
พระบาง นั้นมีอยู่ระยะหนึ่งที่ฝนฟ้าแล้งมาก ราษฎรทูลเกล้าถวายฎีการัชกาลที่ ๔ ว่า หลวงพ่อพระบางทำให้ฝนแล้ง ก็เลยเอาไปคืนให้ลาว ไม่อย่างนั้นลาวจะไม่มีพระพุทธรูปสำคัญเหลืออยู่เลย

ตอนนี้พระบางอยู่ที่หลวงพระบาง เวลาหน้าสงกรานต์นี่ เจ้ามหาชีวิตของลาวจะเป็นผู้นำอัญเชิญพระบางออกมาแห่ เพื่อให้ชาวบ้านได้กราบไหว้บูชาและสรงน้ำกัน

มาตอนหลังระบบพระมหากษัตริย์ของลาวโดนคอมมิวนิสต์ล้มไป ก็ไม่ทราบเหมือนกันว่าประเพณีนี้ยังมีเป็นปกติอยู่หรือเปล่า ถ้าหากว่าเจ้ามหาชีวิตคือพระมหากษัตริย์ของลาวยังอยู่ ก็จะเป็นผู้อัญเชิญพระบางออกมาทุกปี

ศิลปะล้านช้างนี่จะอยู่ราว ๆ ยุคปลายอยุธยาต่อต้นรัตนโกสินทร์ ก็คือว่าจะเป็นช่วงต่ออยุธยา ธนบุรี รัตนโกสินทร์

ถาม : ก็ไม่เก่ามาก
ตอบ : ไม่เก่ามาก จริง ๆ แล้วล้านนากับล้านช้างเกี่ยวเนื่องแทบจะเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน เพราะว่าแต่งงานข้ามกันไป ข้ามกันมา

พระเจ้าไชยเชษฐาธิราช ผู้ที่ถือว่าเป็นมหาราชของลาว จริง ๆ แล้วครองนครเชียงใหม่อยู่ก่อนนานมากเลย หลายปีทีเดียว พอพม่าไปตีเชียงใหม่ ท่านเห็นว่าไม่สามารถจะต้านกำลังพม่าได้ ก็เลยหอบพระแก้วมรกตไปตั้งเมืองเวียงจันทน์ขึ้นมาแทน

ลาวก็บอกว่าไทยขโมยพระแก้วไป ไทยก็บอกว่าลาวขโมยไปก่อน...(หัวเราะ)....เถียงกันไป เถียงกันมาอยู่นั่นแหละ

แต่ตามประวัติพระแก้วมรกต เขาว่าต้องอยู่ถึง ๗ นคร ใช่ไหม ?

เท่าที่รู้ก็คือท่านเกิดขึ้นที่นครปาฏลีบุตร แล้วก็มาปรากฎที่นครลำปาง แล้วไปอยู่นครเชียงใหม่ จากนั้นไปอยู่นครเวียงจันทน์ แล้วก็มาอยู่เมืองหนองคาย แล้วก็มาอยู่กรุงเทพมหานคร คืออยู่เวียงจันทน์แล้วก็อัญเชิญมาพักที่หนองคายก่อน แล้วก็มาอยู่กรุงเทพฯ เท่ากับว่า ๖ เมืองเข้าไปแล้ว

ถาม : แล้วก็ย้ายข้ามฝั่งไปธนบุรี ก็ ๗ เมืองแล้วครับ
ตอบ : จริง ๆ แล้วเขานับว่า นับว่า ๖ เมือง เมืองที่ ๗ นี่เมืองใหญ่หน่อย เมืองรัสเซีย พระเจ้าซาร์นิโคลาส เสด็จมาเมืองไทย ท่านสนิทกับรัชกาลที่ ๕ มาก

รัชกาลที่ ๕ เลยออกปากว่า ในเมื่อสนิทสนมกันขนาดนี้ แทบจะถือว่าเป็นแผ่นดินเดียวกัน เป็นทองแผ่นเดียวกันก็ว่าได้ เพราะฉะนั้นท่านอยากได้อะไรที่เป็นของไทย ในฐานะพระเจ้าแผ่นดินไทย ท่านยินดีมอบถวายให้ ท่านเล่นขอพระแก้วมรกต ...(หัวเราะ)...

รัชกาลที่ ๕ ไม่นึกว่าเพื่อนจะขอของสำคัญขนาดนั้น ก็คงสะอึกไปเหมือนกัน ในเมื่อตนเองเป็นกษัตริย์ตรัสแล้วต้องไม่คืนคำ พระเจ้าซาร์นิโคลาสกล้าขอก็กล้าให้เหมือนกัน

พระเจ้าซาร์นิโคลาสคงซึ้งในน้ำใจ ขอของสำคัญขนาดนี้ยังให้ ก็เลยบอก เอ้า..ถ้าอย่างนั้นอะไรที่อยากได้ในรัสเซีย ถ้าท่านต้องการก็จะให้บ้าง รัชกาลที่ ๕ ขอพระแก้วมรกตคืน ...(หัวเราะ)... ตกลงว่านครที่ ๗ นี่ไปอยู่แค่ครู่เดียว

ถาม : ไม่ทันไปใช่ไหมคะ ? ไปหรือยังคะ ?
ตอบ : ถือว่าไป ถือว่าให้เขาแล้ว ถึงได้บอกว่าต้องอยู่ถึง ๗ เมือง เห็นทีจะอยู่มาครบจริง ๆ

จังหวัดหนองคายเคยประดิษฐานพระแก้วมรกตอยู่สักพักหนึ่ง เคยไปไหม วัดพระแก้วเก่า ปัจจุบันเป็นที่ทำงานของหน่วยปฏิบัติการตามลำน้ำโขง อยู่ติดชายน้ำเลย วัดกับเจดีย์เขาสร้างอยู่เป็นที่ประดิษฐานชั่วคราวก่อนที่จะทำพิธีอัญเชิญเข้ามากรุงเทพฯ

สนทนากับพระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ
ณ บ้านอนุสาวรีย์ฯ เดือนสิงหาคม ๒๕๔๔