[เถรี]

เพราะสภาพจิตมัวแต่ไปวิตกกังวลกับสภาพร่างกาย แสดงว่ากำลังใจของเราทั้งหลายนั้นยังใช้ไม่ได้ การจะทำกำลังใจให้ทรงตัวตั้งมั่นไม่หวั่นไหว แม้แต่ความตายที่มาอยู่ตรงหน้านั้น จะต้องเป็นบุคคลที่ผ่านการปฏิบัติมาในระยะเวลาที่ยาวนานพอสมควร หรือไม่ก็ต้องอาศัยบุคคลที่ร่างกายเข้มแข็งเพียงพอ จึงจะฝ่าฟันอุปสรรคเหล่านี้ผ่านไปได้

ในเมื่อกำลังใจของเรายังเข้มแข็งไม่เพียงพอ ในส่วนที่จะพึงกระทำก็คือ การปฏิบัติสมาธิภาวนา อย่างที่เราทำอยู่ในปัจจุบันนี้ เมื่อกำลังของสมาธิภาวนาทรงตัวแล้ว สิ่งหนึ่งที่ควรกระทำนอกจากการพิจารณาวิปัสสนาญาณ ก็คือ ทำอย่างไรที่จะให้เราเคลื่อนที่ไปด้วยพิจารณาไปด้วย

ถ้าท่านสามารถที่จะเดินและภาวนาไปด้วยกัน หรือว่าแบกของหนัก ๆ เผื่อเพื่อนเผื่อฝูง แล้วภาวนาไปพร้อมกับการเดินได้ ก็จะเป็นเรื่องที่น่ายินดีเป็นอย่างมาก เพราะว่าส่วนใหญ่ เมื่อเกิดอาการเป็นลมก็ดี เหน็ดเหนื่อยมาก ๆ ก็ดี หรือต้องแบกของมาก ๆ ก็ดี กำลังใจเรามักจะไปนึกถึงแต่ตรงจุดนั้น โดยลืมภาพพระหรือลืมพระนิพพาน แม้กระทั่งลืมการภาวนาไปก็มี

การที่เราจะปฏิบัติกำลังใจให้มั่นคงระดับนั้นได้ อย่างต่ำสุดสมาธิของเราต้องได้ระดับปฐมฌานละเอียด และต้องเป็นปฐมฌานละเอียดแบบใช้งานด้วย ไม่ใช่เป็นปฐมฌานที่กล่าวไว้ในตำราทั่ว ๆ ไป

เนื่องเพราะว่า การที่เราจะปฏิบัติธรรมนั้น กำลังใจของเราถ้าหากว่ายังห่วงร่างกาย ยังกลัวความตายอยู่ ก็ยากที่จะเอาดีได้ เราจึงต้องมาเร่งในเรื่องของสมาธิภาวนา แล้วปรับสมาธิภาวนาให้เป็นสมาธิใช้งาน ซึ่งวิธีที่ง่ายที่สุดก็คือ การเดินจงกรม เป็นการเดินพร้อมกับทรงอารมณ์การภาวนาไปพร้อมกัน

ถ้าบุคคลที่ขาดความคล่องตัว ก็ไม่สามารถที่จะทำได้ เนื่องจากพอกำลังใจเริ่มจับลมหายใจได้สามฐาน ก็มักจะก้าวขาไม่ออกแล้ว เพราะสมาธิทรงตัวแน่นมากขึ้น ร่างกายจะเคลื่อนไหวได้ยาก