ซัวสะเดย..เนียงลออ ตอนที่ ๔

[สุธรรม]

มารับ "มัดจำ" ไว้ก่อน ช่วงบ่ายค่อยมาเที่ยวกัน

คุณราญนำรถวิ่งผ่านป่าที่สมบูรณ์มีต้นไม้สูงสล้างไปไม่นาน ก็จอดชิดขวาข้างทางที่มีร้านขายของที่ระลึกเป็นเพิงมุงหญ้าคาเป็นแถวยาว พวกเราลงมาได้ก็โฉบเข้าไปดูของกันตามสัญชาตญาณ...

คุณแสงชี้มือไปยังซุ้มโกปุระขนาดใหญ่มหึมา ที่อยู่ห่างออกไปเกือบครึ่งกิโลเมตร มีคูเมืองล้อมรอบ บนสะพานหินที่ข้ามคูเมืองนั้น เป็นรูปสลัก “ยักษ์ยุดนาค” ตอนกวนเกษียรสมุทร ถึงจะเก่าคร่ำคร่าก็ยังดูออกว่าสวยงามเพียงไร พลางบรรยายว่า...

“นั่นคือปราสาทบายอน (Bayon Temple) (คุณแสงออกเสียงแบบนี้จริงๆ พวกเราชินกับคำว่า “บายน” มากกว่า) ที่ยิ่งใหญ่และสวยงามไม่แพ้ปราสาทนครวัด แต่ตอนนี้เลยเพลแล้ว ให้ทุกท่านถ่ายรูปเป็น “มัดจำ” ตรงนี้กันก่อน ตอนบ่ายเราค่อยมาชมกันนะครับ..”

[สุธรรม]

วางมัดจำไม่ครบคน

อาตมาเดินหลบรถที่วิ่งไปมาออกไปถึงกลางถนน ถ่ายรูปยักษ์ยุดนาคเต็มสะพานทั้งสองฝั่งเอาไว้ก่อน เมื่อเดินเข้าไปถ่ายรูประยะใกล้ จึงเห็นว่ายักษ์ที่ว่านั้นน่าจะเป็นเทวดา แต่เนื่องจากมายืนฉุดอยู่ด้านเศียรนาค อาตมาจึงเข้าใจผิดคิดว่าเป็นยักษ์ ซ้ำยังฉุดนาคแบบพิสดาร คือหันหน้ามาทางเดียวกับเศียรนาคอีกด้วย ประหลาดดีเว้ย..?

“ลองนึกถึง “ความงาม” โดยปล่อยวาง “ความจริง” แล้วท่านจะเข้าใจว่าทำไมช่างถึงได้แกะสลักแบบนี้..” มัคคุเทศก์กิตติมศักดิ์ตรัสขึ้น อือม์..ถ้าเอาสวยอย่างเดียวก็ใช่ แต่นี่พระองค์ท่านมาแย่งอาชีพคุณแสง ไม่กลัวโดนจับข้อหา “ไกด์เถื่อน” หรืออย่างไร ? จอมคนสรวล หึ..หึ.. ไม่สนพระทัยกับการ “กวนพระบาท” อาตมาจึงเรียกให้ทุกคนมาถ่ายรูปหมู่กันก่อน...

[สุธรรม]

รับมัดจำแบบไม่กลัวรถชนตาย..!

พี่วิไลมัวแต่เดินดูของที่ระลึก จึงมีแต่ป้ามอย แม่ป๋อม พี่มุกดา น้องเล็ก กับลูกปุ๊กเท่านั้นที่มาถ่ายรูปด้วย อาตมาเห็นในคูน้ำด้านซ้ายมีเรือสวย ๆ อยู่หลายลำ เมื่อเดินอ้อมลงไปหามุมถ่ายรูป จึงเห็นว่าเป็นเรือสำหรับรับนักท่องเที่ยวไปล่องรอบคูเมือง มีเรือหงส์ที่ดูเหมือนไก่ ๒ ลำ เรือที่ดูแล้วน่าจะเป็นเหรา แต่ดันมีงายาวเฟื้อย แถมยังมีโขนเรือเป็นรูปพระนารายณ์แผลงฤทธิ์อยู่ในพังพานพญานาคอีกด้วย...

ที่ห่างไปไม่ไกลมีเรือหงส์ ๓ ลำกำลังพานักท่องเที่ยวล่องคูเมืองอยู่ อาตมาถ่ายรูปแล้วกลับขึ้นมา ส่งกล้องให้แม่ป๋อมช่วยถ่ายรูปอาตมาที่กลางถนน เพื่อให้ติดภาพด้านหน้าปราสาท “บายอน” ด้วย จากนั้นแม่ป๋อมกับลูกปุ๊กก็ไปยืนเย้ยฟ้าท้าดินอยู่กลางถนนบ้าง อาตมาถ่ายรูปไปพลางสังเกตว่า รถยนต์สามารถวิ่งตรงเข้าโกปุระไปเลย แบบนี้สักวันหนึ่งแรงสั่นสะเทือนอาจจะทำให้ซุ้มโกปุระพังถล่มลงมาก็ได้...

[สุธรรม]

"บันแชว" หรือขนมเบื้องญวน หน้าตาเหมือนไข่ยัดไส้

“ขึ้นรถได้แล้วหลวงพี่..เดี๋ยวเลยเพลนะ..” พี่วิไลตะโกนมาจากบนรถ พวกเราจึงกลับขึ้นรถแต่โดยดี จอมคนแห่งกัมโพชไม่ยักขึ้นรถด้วย “หายพระเศียร” ไปไหนก็ไม่รู้ ? คุณราญพาวิ่งย้อนกลับมาทางปราสาทนครวัด เลี้ยวซ้ายย้อนทางเดิมเลียบคูเมือง พอเลยตัวปราสาทไปไม่ไกลก็ชะลอความเร็ว แล้วเลี้ยวซ้ายอีกทีลงทางดินแคบ ๆ มีขอบทางเป็นรั้วไม้สูงจากดินประมาณ ๑ ศอก ตรงเข้าไปด้านในที่มีสภาพเป็นป่า แต่ได้รับการปัดกวาดสะอาดสะอ้าน จากนั้นเสียบหัวรถเข้าไปทางขวา ที่เห็นมีกระต๊อบเปิดโล่งอยู่ริมห้วย ๓ – ๔ หลัง...

คุณปัญญาที่นอนเล่นอยู่ในเปลสนามหน้ากระต๊อบ รีบวิ่งมาเปิดประตูรถให้ คุณอารีนิมนต์ “โลกไทย” ให้เข้าไปนั่งในกระต๊อบหลังที่สอง แล้วตะโกนเรียกให้ทางร้านยกอาหารมาได้ “เนียง (หญิงสาว)” สองคนในชุดพื้นเมือง ยกอาหารเดินตามกันมาจากตัวอาคารอีกด้านหนึ่ง ซึ่งน่าจะเป็นโรงครัว จานแรกที่มาถึงอาตมาอยากจะเรียกว่า “ถาด” มากกว่า เพราะจานใหญ่มาก เป็นขนมเบื้องญวนที่เรียกว่า “บันแชว” พร้อมน้ำจิ้มและผักสดอีกถาดเบ้อเริ่ม...

[สุธรรม]

สามหนุ่มสามมุม "ซีบาย (กินข้าว)" เป็นการใหญ่

คุณปัญญารับมาประเคนให้อาตมา ตามมาด้วยข้าวสวย ผัดเผ็ดหมูป่า ปลาช่อนเผาเกลือ เฮ้ย..ชักจะมากเกินไปแล้ว “เผื่อลูกศิษย์ด้วยค่ะหลวงพี่ ไม่ได้บังคับว่าต้องฉันให้หมด” ถึงพี่วิไลจะชี้แจงจุดประสงค์แล้วก็ตาม อาตมาก็ยังมองอาหารกองโตแบบไม่ทันฉันก็จะอิ่มแล้วอยู่ดี...

พี่มุกดาเอาฝักบัวที่ซื้อมาตอนไหนก็ไม่รู้มาประเคนด้วย มีไก่ปิ้งทาเกลือพริกไทยลอยตามมาอีกชุด อาตมาตัก “บันแชว” มาสองแผ่น ราดน้ำจิ้มแล้วส่งที่เหลือให้คุณปัญญา หยิบผักในถาดมากำมือหนึ่ง ส่งที่เหลือตามไป คุณปัญญา คุณราญ คุณแสง ตั้งวงข้าง ๆ อาตมานั่นแหละ รับข้าวสวย ไก่ปิ้ง ปลาเผาและผัดเผ็ดหมูป่า ที่อาตมาตักมาอย่างละเล็กน้อยไปได้ ก็ลงมือเปิบกันอุตลุด...

[สุธรรม]

ระหัดวิดน้ำที่บ้านเราหาดูได้ยากมาก

พี่วิไล พี่มุกดา ป้ามอย แม่ป๋อม น้องเล็ก ลูกปุ๊กและคุณอารี ไปตั้งวงอยู่กระต๊อบติดกัน รับอาหารที่ทางร้านส่งมาให้ไม่ขาดสาย ตั้งวงเปิบเป็นการใหญ่เหมือนกัน เยื้องจากกระต๊อบไปไม่ไกลมีระหัดวิดน้ำขนาดใหญ่ กำลังหมุนวิดน้ำในห้วยมาใส่ราง แล้วไหลไปลงถังซีเมนต์ แสดงว่าน้ำใช้แถวนี้ก็คือน้ำห้วยนั่นเอง มีเด็ก ๆ ๓ – ๔ คน กระโดดน้ำเล่นกันอยู่ในห้วย...

ใช้เวลาไม่กี่นาทีอาตมาก็กวาดอาหารลงท้องเรียบร้อย ไม่ “อมตึ๊ก (ดื่มน้ำ)” อีกด้วย เพราะชินกับการโดนฝึกมาตั้งแต่สมัยที่ยังเป็นทหารอยู่ หยิบกล้องถ่ายรูปเดินหลีกสามหนุ่มที่กำลัง “ชงัล (อร่อย)” กับอาหารตรงหน้า เพื่อออกไปถ่ายรูประหัดวิดน้ำ แล้วไปถ่ายรูปป้ายตรงทางเข้า เห็นภาษาขอมที่อ่านออกไม่หมดมีคำว่า “รุกขะ กัมพุชา” อยู่ด้วย อ๋อ..ที่แท้เป็นหน่วยป่าไม้นี่เอง...

[สุธรรม]

มะม่วงกระล่อนของบ้านเรา เป็นของหวานของที่นี่

ได้รูปแล้วเดินกลับมาที่กระต๊อบ พอดีสาวน้อยสองนางเดินออกมาจากครัวของป่าไม้ ยกเอาไข่เจียวกับต้มยำปลาช่อนตามมาด้วย ไม่ทันแล้ว “เนียง” เอ๋ย..ยกเอาไปให้วงโน้นเถอะ แต่ “ตุม สวาย (มะม่วงสุก)” นั่นส่งมาได้เลย...

มะม่วงขแมร์ที่ปอกมาเรียบร้อย ก็คือมะม่วงกระล่อนของบ้านเรานั่นเอง ซึ่งปกติของมะม่วงป่าประเภทนี้ก็คือ เมล็ดใหญ่ มีเนื้อนิดเดียว แต่ดันสี กลิ่น รส ดีเสียอีก จึงถือว่าคบไม่ได้ เพราะเหมือนกับไม่ตั้งใจจะให้กิน ใครที่มีนิสัย “กระล่อน” โปรดทราบว่าด้วยว่าเป็นแบบนี้ คือ หาความจริงใจกับใครไม่ได้ ขนาดเรื่องกินที่สำคัญเท่าชีวิตยังไม่ตั้งใจจะให้กินเลย..!

[สุธรรม]

หมดปัญญาที่จะกินแล้ว

ถึงไม่ตั้งใจจะให้กินแต่อาตมากลับตั้งใจกินจริง ๆ เกือบจะกลืนเปลือกที่รองจานลงไปด้วย เสร็จแล้วไปถ่ายรูปวงข้าวของสาว ๆ ทั้งเจ็ด ซึ่งพยายามจนหน้ามืดแล้วก็ยังไม่สามารถที่จะกำจัดอาหารได้หมด โดยเฉพาะไข่เจียวที่แทบจะไม่มีใครแตะเลย เพราะมีคนจมูกดีได้กลิ่นว่าเขาหยอดน้ำปลาร้ามาด้วย น่าเสียดาย..ต้องบอกว่าไม่รู้จักของดี สาวอีสานที่สวยบาดใจทุกวันนี้ ส่วนใหญ่ก็เป็นเพราะกินปลาร้านี่แหละ..!

ในที่สุดสโนว์ไวท์ทั้ง ๗ ก็ต้องยอมแพ้แต่โดยดี เรียกให้ทางร้านมาคิดเงิน พร้อมกับดอลลาร์บินออกจากกระเป๋าพี่วิไลไป ๗๘.๔๐ ดอลลาร์ เพราะเขาคิดเป็นเงินขแมร์มาสามแสนกว่าเรียล แต่พี่วิไลจ่ายให้เป็นเงินดอลลาร์ ซึ่งกลายเป็นจ่ายถูกกว่าเงินเขมร ขนาดนั้นเฉลี่ยแล้ว ๑๑ คนรวมทั้งอาตมาด้วย เจอไปคนละเกือบ ๒๒๐ บาท ถือว่าอาหารมื้อนี้แพงทีเดียว...

[สุธรรม]

กินอิ่มนอนผึ่งพุงกันแล้วก็เดินทางต่อ

ไหน ๆ ก็จ่ายแพงแล้ว คุณอารีจึงให้เขาตักอาหารที่เหลือใส่ถุงกลับไปด้วย อาตมาท้วงว่าทำไมไม่ให้เด็ก ๆ ที่เล่นน้ำไปเลย “อ๋อ..อารีกับคณะเอาไว้กินตอนเย็นกันค่ะ” เกือบไปแล้ว..พวกเราเคยชินกับการไม่กินข้าวเย็น ลืมไปว่าคนอื่นเขากินกัน มิหนำซ้ำถ้าเหนื่อยมากก็กินมากกว่าปกติอีกด้วย ขืนให้อดข้าวเย็นตามพวกเรา ก็คงยอมมาด้วยกันครั้งนี้ครั้งเดียวแหละ..!

เห็นสามหนุ่มนอนเขลงหลังอาหารอาตมาก็รู้ท่า จึงนอนแผ่แต่แอบภาวนาในใจบ้าง พ่อเจ้าประคุณ “เจ้าของที่” ไม่รู้ไป “มุดพระเศียร” อยู่ที่ไหน ? จึงภาวนาฟังเสียงวงโน้น “โม้กระจาย” ส่งเสียงหัวเราะกันคิกคักอย่างกับเมากัญชา จนพอสมควรแก่เวลาอาตมาก็ลุกขึ้น เรียกทุกคนให้ขึ้นรถ บรรดาสาว (แก่) พากันขึ้นรถแบบกระฉับกระเฉง ขณะที่สามหนุ่มทำท่ายืดยาดแบบยังไม่อยากจะลุก คุณปัญญาบิดขี้เกียจจนพุงปลิ้น ก่อนที่จะเดินตามคุณแสงไปขึ้นรถตู้...

[สุธรรม]

ปลัก..เอ๊ย..สระสรง เป็นสระน้ำสมัยโบราณ

คุณราญนำรถออกวิ่งยาวขึ้นไปทางตะวันออกเฉียงเหนือ ข้ามแม่น้ำเล็ก ๆ สายหนึ่ง คุณแสงบอกว่าชื่อแม่น้ำสตรึงเสียมเรียบ (Strung Siemreap) ไปตามถนนสาย ๑๐๕ ผ่านปราสาทหินซึ่งไม่ใหญ่นักหลายหลัง ที่พอมีชื่อเสียงคุ้นหูพวกเราก็คือปราสาทบั้นท้ายกะเทย เอ๊ย..บันทายกะเดย (Banteay Kdei) แต่พวกเราวิ่งเลยไป พอเลี้ยวขวาไปทิศตะวันออกเต็ม ๆ ได้ไม่ไกล ทางขวามือก็เป็นสระน้ำขนาดใหญ่โตมโหฬารชื่อ “สระสรง” (Srah srang) คุณแสงบรรยายว่าเป็น “บาราย (Baray สระเก็บน้ำ)” สมัยโบราณ มีความกว้าง ๓๕๐ เมตร ยาวตั้ง ๗๐๐ เมตร...

ที่ชื่อว่าสระสรงเพราะว่าสมัยก่อนเป็นที่อาบน้ำของบรรดานางสนมกำนัล ๗๐๐ นางของพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ ฮ่า..ฮ่า.. “หาความสำรวมไม่ได้เลย..” ท่านผู้ถูกพาดพิง “โผล่พระเศียร” มาถึง ก็เอ่ยโอษฐ์ตำหนิอาตมาเข้าเต็ม ๆ ก็มันขำนี่หว่า..ให้สาว ๆ ๗๐๐ คนลงไปขัดขี้ไคล น้ำคงขุ่นคลั่กเป็นปลักควายไปเลย ดูท่าว่าไม่อาบจะดีกว่ามั้ง ? มิน่าล่ะ..ที่พระองค์ท่านหนีเข้าวัดทรงปฏิบัติธรรมบ่อย ๆ คงเป็นเพราะเห็นสาว ๆ ลงปลัก เอ๊ย..ลงสรงนี่เอง...

[สุธรรม]

ปราสาทแปรรูป (ภาพจากอินเตอร์เน็ต)

เลยไปอีกนิดเดียว คุณแสงชี้ให้ดูปราสาทหลังใหญ่โตทางซ้ายมือ บอกว่าเป็นที่ปลงพระบรมศพของพระมหากษัตริย์ จึงได้ชื่อว่า “ปราสาทแปรรูป (Pre Roup)” พอคุณราญเลี้ยวซ้ายไปตามถนน ก็เห็นภาพมุมกว้างขององค์ปราสาทขนาดใหญ่ มีรถทัศนาจรจอดอยู่หลายคัน บรรดานักท่องเที่ยวกำลังปีนขึ้นบันไดไปชมองค์ปราสาทกันอยู่ มัคคุเทศก์ถามว่าพวกเราจะหยุดถ่ายรูปกันก่อนไหม ? อาตมาตัดสินใจว่า ถ้าหยุดเพื่อถ่ายรูปอย่างเดียวก็ไม่ต้องหรอก ไปเลยดีกว่า...

มีรถโมบายยูนิตคันหนึ่ง ดูท่าว่าเป็นของสถานีโทรทัศน์ที่ไหนสักแห่ง ที่มาถ่ายทอดการประชุม “อาเสียน” วิ่งนำหน้าพวกเรามาตลอด แสดงว่ามาเที่ยวหลังงานเป็นกำไรชีวิต พวกเขาเลี้ยวเข้าไปยังปราสาทแปรรูป ส่วนพวกเราวิ่งต่อไปข้างหน้า...

[สุธรรม]

เสาหลักสัญลักษณ์มรดกโลก ตัวปราสาทอยู่ทางขวามือ

เส้นทางตรงขึ้นเหนือไปไม่ไกล ก็มีร้านขายของที่ระลึกตั้งเป็นแถวยาวเหยียด เมื่อมาถึงสามแยก พลขับพารถเลี้ยวขวามุ่งตะวันออกตรง ๆ ทางช่วงนี้ค่อนข้างแคบ วิ่งผ่านหมู่บ้านที่มีของที่ระลึกแขวนขายไว้แทบทุกบ้าน ไปได้อีกไม่กี่กิโลเมตรก็เลี้ยวซ้ายขึ้นเหนือ ช่วงนี้เป็นป่าที่มีต้นไม้ที่ไม่ค่อยใหญ่นัก แต่ขึ้นเบียดเสียดกันค่อนข้างทึบ มีบ้านโผล่มาสลับฉากเป็นระยะไป...

ระยะทางนับว่าไกลไม่น้อยเลย เพราะวิ่งออกจากร้านอาหารมาได้ ๔๕ นาทีแล้ว ทางช่วงนี้เปลี่ยนจากลาดยางมาเป็นลูกรังบดอัด ทางซ้ายมือมีป้ายบอกระยะทางว่า ไปรเวง ๑๐๘ ก.ม. คุณราญพารถวิ่งผ่านเสาหินที่มีเครื่องหมายมรดกโลก จอดบริเวณใกล้ต้นยางขนาดใหญ่ คุณแสงบอกว่า “ถึงแล้วครับ ขอเชิญทุกท่านลงไปชมปราสาทบันทายศรี หรือปราสาทบันทายสตรี ที่สวยที่สุดในบรรดาปราสาทหินทั้งหมด” นั่นแน่..ราคาคุยหรือเปล่า..?

[สุธรรม]

สองข้างทางเข้าตัวปราสาทเป็นสระน้ำ

ปราสาทบั้นท้ายสตรี เอ๊ย..บันทายศรี (Banteay Srey) หรือที่ภาษาเขมรออกเสียงว่า “บันเทียสะเรย” เป็นปราสาทหินเล็ก ๆ มีรั้วเตี้ย ๆ ทางเดินเข้าปราสาทเป็นดินลูกรังมีศิลาแลงปูอยู่ตรงกลาง ทั้งสองข้างทางเป็นสระน้ำขนาดไม่ใหญ่นัก คงเป็นแหล่งน้ำดื่มน้ำใช้ในสมัยก่อน แต่ตอนนี้มีน้ำอยู่หน่อยเดียว นักท่องเที่ยวทั้งฝรั่งและเอเชียกำลังถ่ายรูปและเดินเข้าไปชมปราสาทกันเป็นกลุ่ม ๆ...

ริมสระน้ำด้านซ้ายเป็นดงต้นยางสูงใหญ่ เมื่อกลุ่มฝรั่งช่างเที่ยวเดินลับประตูรั้วเข้าไป อาตมาก็แยกตัวไปถ่ายรูปมุมกว้างของปราสาทเอาไว้ก่อน แล้วค่อยเดินตามพวกเราเข้าไป คุณแสงบรรยายว่า “ปราสาทบันทายศรีได้ชื่อนี้เพราะว่าเป็นปราสาทขนาดเล็ก แต่มีความสวยงามมาก เปรียบเหมือนกับหญิงงาม จนได้ชื่ออีกอย่างหนึ่งว่าปราสาทบันทายสตรี...

ปราสาทแห่งนี้สร้างโดยพราหมณ์ปุโรหิต ผู้สำเร็จราชการในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ ๕ เนื่องจากผู้สร้างเป็นเพียงปุโรหิต ปราสาทแห่งนี้จึงไม่มีฐานสูงใหญ่เหมือนกับหลังอื่นๆ ต้องทำแบบ “ต่ำเตี้ยติดดิน” จะได้ไม่เป็นการแข่งบารมีกับองค์กษัตริย์ แต่ก็ชดเชยด้วยการสร้างจากหินทรายสีชมพูซึ่งหายาก และฝีมือแกะสลักที่สวยงามละเอียดยิบ...”

[สุธรรม]

ภาพถ่ายมุมกว้างของปราสาทบันทายศรี

“ยุคนั้นมีการ “คาน” กันระหว่างศาสนา ถ้าพระมหากษัตริย์นับถือศาสนาพราหมณ์ จะต้องตั้งปุโรหิตที่ปรึกษาราชการซึ่งนับถือศาสนาพุทธ ถ้าพระมหากษัตริย์นับถือศาสนาพุทธ จะต้องตั้งปุโรหิตที่ปรึกษาราชการซึ่งนับถือศาสนาพราหมณ์ “ยัชญวราหะพราหมณ์” นับถือศาสนาพราหมณ์ลัทธิไศวนิกาย จึงสร้างปราสาทหลังนี้ขึ้นมาเพื่อบูชาพระศิวะ...” อือม์..รู้สึกว่าข้อมูลของ “มัคคุเทศก์เถื่อน” จะลงลึกมากกว่ามัคคุเทศก์ตัวจริงตั้งเยอะ...

[สุธรรม]

ทวารบาลคู่นี้เพิ่งเพิ่มเติมเข้าไปแบบสด ๆ ร้อน ๆ

เมื่อถึงด้านหน้าซุ้มประตูซึ่งเสาทางซ้ายมือมีไม้ดามเอาไว้ อาตมาถ่ายรูปป้ามอยกับลูกปุ๊กที่ยืนเป็นรูปปั้นประดับซุ้ม แล้วเดินตามนักท่องเที่ยวอื่น ๆ เข้าไปหากลุ่มของพวกเราด้านใน เมื่อผ่านซุ้มประตูเข้าไป ทางเดินยังคงเป็นลูกรังปูด้วยศิลาแลง สองฟากมีเสามากมายที่น่าจะเคยเป็นโครงสร้างของหลังคาคลุมทางเดิน ที่ติดทางเดินเป็นเสาหินหน้าตาเหมือนศิวลึงค์เรียงเป็นแถว ...

“เสาพวกนี้เหมือนกับผู้หญิงยืนเรียงเป็นแถว จึงเรียกว่า “เสานางเรียง” แต่ว่าการใช้ประโยชน์จริง ๆ คือใช้เป็นที่ผูกม้าครับ” มัคคุเทศก์ทำหน้าที่ต่อไปอย่างแข็งขัน แต่ค่อนข้างจะน่าสงสารเพราะลูกค้าสนใจแต่จะถ่ายรูปเท่านั้น...

[สุธรรม]

หน้าบันที่สลักเสลาดุจมีชีวิตชีวา (ขอบคุณภาพจากอินเตอร์เน็ต)

เดินไปตามทางน่าจะประมาณ ๓๐ เมตร สองข้างทางเป็นสนามหญ้าที่ตัดเรียบสะอาดตา มีแนวสิ่งก่อสร้างจากศิลาแลงที่ปรักหักพังไปแล้ว ตัวปราสาทบันทายศรีอยู่บนฐานต่ำ ๆ ในรั้วเตี้ย ๆ ตรงกลาง เป็นลักษณะแบบ “ปรางค์สามพี่น้อง” สร้างจากหินทรายสีชมพูที่แกะสลักละเอียดยิบ จนแทบไม่น่าเชื่อว่าสลักมาจากหิน ลวดลายทั้งที่ซุ้มหน้าบันและทับหลัง ในส่วนที่เป็นลายก้านขดแทบจะพลิ้วสะบัดไปตามลม..!

ฯลฯ...เพ่งภาพตลอดตละผนัง ก็มะลังมะเลืองสี
ยิ่งดูก็เด่นประดุจะมี ชิวะแม้นกมลครอง
ภาพเทพพนมวิจิตระยิ่ง นรสิงหะลำพอง
ครุฑยุดภุชงค์วิยะผยอง และเผยอขยับผัน
ลวดลายระบายระบุกระหนาบ กระแหนะภาพกระหนกพัน
แผ่เกี่ยวผกาบุษปะวัล ลิและวางระหว่างเนือง..ฯลฯ

ดูท่ามีแต่วสันตดิลกฉันท์ของมหากวี “ชิต บุรทัต” ที่บรรยายถึงลักษณะลวดลายปราสาทของพระเจ้าอชาตศัตรูแห่งนครราชคฤห์ ซึ่งงดงามทั้งฉันทลักษณ์และถ้อยคำเท่านั้น ที่พอจะบรรยายถึงความงามของปราสาทบันทายศรีแห่งนี้ได้ เรียกว่าสวยสมราคาคุยจริง ๆ...

[สุธรรม]

ภาพปราสาทบันทายศรีในระยะใกล้

เนื่องจากมีเสาไม้ปักเป็นหลักและขึงเชือกกั้นเอาไว้ ทำให้พวกเราไม่สามารถที่จะเข้าไปถ่ายรูปองค์ปราสาทอย่างใกล้ชิดได้ อาตมาจึงใช้ซูมจากกล้องดึงภาพเข้ามาใกล้ แล้วถ่ายแต่ละรูปตามที่คุณแสงชี้ให้ ไม่ว่าจะเป็นพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ โคนนทิ ศิวนาฏราช ตลอดจนบานประตู เสา ลูกกรง ฯลฯ ที่ลวดลายละเอียดงดงามยิ่งนัก แต่คุณภาพของรูปคงออกมาไม่ดี เพราะมีหลายจังหวะที่โฟกัสของกล้องไม่ยอมทำงาน โดยขึ้นเป็นตารางสีฟ้าแทนที่จะเป็นสีเขียว...

เมื่อถ่ายรูปจนเป็นที่พอใจแล้ว ก็เดินตามกันออกไปทางซุ้มประตูด้านหลัง ที่มีเสียงดนตรีดังมาเหมือนกับ “ฯลฯ..มโหรีปี่กลองจะก้องกึก จะโครมครึกเซ็งแซ่ด้วยแตรสังข์..ฯลฯ” อย่างที่สุนทรภู่ว่าเอาไว้ในนิราศพระบาท พอพ้นกำแพงศิลาแลงออกไปก็เห็นที่ใต้ต้นไม้ใหญ่ มีแคร่ไม้จริงปูด้วยผ้าพลาสติกสีเขียว มีวงดนตรีกำลังบรรเลงอยู่...

[สุธรรม]

วงดนตรีคนตาบอด แต่บอดไม่หมดทุกคน

พอเข้าไปใกล้จึงเห็นว่า ในบรรดานักดนตรีที่ใส่เสื้อสีแดงเหมือนเสื้อพระราชทานของเราทั้งหกคนนั้น มีคนตาบอดที่คอยตีกลองโทนกับตีฉิ่งอยู่ด้วย ที่เหลือมีดีดจะเข้ สีซออู้ และตีขิม ที่สุดยอดคือคนตรงกลาง เพราะเป่าใบไม้เป็นเสียงดนตรีได้ไพเราะเพราะพริ้งทีเดียว ตรงหน้ามีพานสำหรับให้คนบริจาคเงิน และมีแผ่นซีดีเสียงดนตรีจำหน่ายด้วย...

อาตมาควักเงิน ๕,๐๐๐ เรียลหย่อนใส่พานให้ คนเป่าใบไม้หยุดเป่าพลางบอกว่า “เพลงต่อไปนี้เล่นถวาย “โลกไทย” ด้วยความเคารพ” นั่น..รู้ว่าตูเป็นพระไทยอีกด้วย “บ้านท่านมีสำนวนว่า "ตาบอดสอดตาเห็น" มิใช่หรือ ?" โผล่พระเศียรมาก็เอาเลย เขาเรียกว่า “ไม่ดูตาม้าตาเรือ” ต่างหาก เพราะคนเป่าใบไม้เขาตาดีเว้ย..!

[สุธรรม]

ถ้าติดคุกเขมรก็เพราะรูปนี้แหละ..!

มัวแต่ทะเลาะกับ “ผี” เขาเล่นเพลงกันไปเกือบจบแล้ว ขาดทุนเลยตู..! พอเพลงจบอาตมาก็บอกลา เดินขึ้นไปกำแพงศิลาแลง เพื่อหามุมถ่ายรูปตัวปราสาท เมื่อมาอยู่บนกำแพงจึงเห็นว่า รอบรั้วทั้งชั้นนอกชั้นในที่เป็นสระน้ำนั้น ที่แท้เขาตั้งใจทำให้เป็น “มหานทีสีทันดร” ที่รายล้อมรอบจักรวาล มีองค์ปราสาทที่เปรียบเหมือนเขาพระสุเมรุอยู่ตรงกลางนั่นเอง...

เดินหามุมถ่ายรูปบนกำแพงอยู่ ๒ – ๓ รอบ ลงมาถึงได้รู้ว่าโดนแม่ป๋อมถ่ายภาพ “เบื้องหลัง” ไปเรียบร้อยแล้ว ถ้าถูกเขาจับติดคุกข้อหาทำลายมรดกโลก ก็เพราะหลักฐานที่กล้องของคุณแม่นี่แหละ เห็นคนอื่น ๆ ทยอยกันเดินย้อนกลับ อาตมาจึงตามไปบ้าง...

[สุธรรม]

รูปหมู่ที่ระลึกซึ่งบางคนต้องย่อตัวเพื่อให้เตี้ยลง

มีเสียงเรียกร้องให้ถ่ายรูปหมู่กับองค์ปราสาท อาตมาจึงเป็นตากล้องให้ เพิ่งสังเกตว่า พี่วิไล แม่ป๋อม กับคุณอารี มีความสูงใกล้เคียงกัน ส่วนป้ามอย พี่มุกดา น้องเล็ก กับลูกปุ๊ก ล้วนแต่ “เกิดหน้าน้ำน้อย” กันทั้งนั้น ขนาดนั้นพี่วิไลยังต้องย่อเข่าลงไปหน่อย ถึงได้ไม่สูงจนผิดพวก เมื่อได้รูปที่ต้องการแล้ว ก็เดินอ้อมปรางค์สามพี่น้อง ย้อนกลับออกจากปราสาทในทางเดิม...

มาถึงด้านนอก เมื่อผ่านร่องน้ำข้างทาง อาตมาสงสัยว่าฝูงปลาตอดอะไรกันอยู่หนุบหนับ พยายามเล็งอยู่เป็นนานถึงเห็นว่าเป็นเนื้อปลา ซึ่งน่าจะเป็นปลาหลดปิ้งท่อนหนึ่ง ไม่รู้ว่านักท่องเที่ยวคนไหนแทะจนเบื่อเลยทิ้งลงไปในน้ำ จึงได้เห็น “ปลากินปลา” แบบชัด ๆ ตอนนี้เอง...