ภาวนาพุทโธโดยไม่สนใจพรหมวิหารเลย

[สุโข]

กราบนมัสการพระอาจารย์ที่เคารพ ผมมีคำถามต่อจากบ้านวิริยบารมีคราวก่อนครับ

๑. การที่ให้ฝึกกรรมฐานเพียงข้อใดข้อหนึ่ง ไม่ควรเปลี่ยนแปลงบ่อย ๆ นั้น หากกรรมฐานหลักของผมคืออานาปานสติ ควบคู่กับคำบริกรรม “พุทโธ” ผมก็ไม่ต้องสนใจเจริญพรหมวิหารเลย หรือว่าควรหาเวลาซักซ้อมบ้าง มากน้อยเพียงใด

๒. มีความรู้สึกเหมือนมีความโกรธ ผูกโกรธ ห่มในใจอยู่เนือง ๆ ตลอดทั้งวัน เป็นมานานแล้วครับ ควรทำอย่างไร จะใช้พรหมวิหารได้หรือไม่ หรือว่าใช้อานาปานสติ มีความรู้สึกว่าใช้พรหมวิหารจะมีผลต่ออาการขุ่น ๆ ที่อยู่ในใจมากกว่า แต่ไม่สามารถทรงไว้ได้นาน

๓. ที่พระอาจารย์เคยกล่าวถึงการเจริญเมตตาว่า “การฝึกซ้อมตลอดจนกระทั่งกำลังไม่มี ก็มีแต่จะโดนคู่ต่อสู้น็อกไปตลอด” นั้น อยากทราบว่าการพักจากการฝึกซ้อมก็คือการกำหนดรู้ลมหายใจ ใช่หรือไม่

๔. เวลาทำสมาธิ จะมีความรู้สึกบางอย่างที่ทำให้เป็นทุกข์อยู่ในใจ และเหมือนกับว่าเราใช้กำลังบีบข่มมันเอาไว้ตลอด เพื่อไม่ให้มันกำเริบ แต่ไม่รู้ว่าสิ่งนั้นคืออะไร จะว่าเป็นกิเลสตัวไหนก็ไม่แน่ใจ ควรจะทำอย่างไร

๕. ผมลองคลายการบีบข่มอาการที่ว่ามา แล้วรู้สึกว่ามันไม่เปลืองกำลัง สบายกว่า แต่อาการที่ว่ามันจะฟุ้งขึ้นในใจ ถ้าทำสมาธิอยู่บางทีก็ทนได้ ถ้าทนไม่ได้มันก็จะกลับไปบีบข่มไว้อีก ผมควรจะทำอย่างไร บีบข่มมันไว้ หรือว่าปล่อยให้มันเป็นไปตามสภาพของมัน คือเหมือนอาการมันจะฟุ้งขยายออกมา

๖. หลังจากทำสมาธิสักพักหนึ่ง พอรู้สึกว่ามีกำลัง ผมก็พิจารณาเส้นผม แล้วกำหนดให้แตกสลายกลายเป็นดินไป พอกลายเป็นดินก็จะมีความรู้สึกบางอย่าง เหมือนกับว่าใจมันสบายขึ้น แต่เป็นแค่ระยะสั้น ๆ เพียงเสี้ยววินาที ถือว่าทำถูกต้องหรือไม่ และเป็นการเจริญวิปัสสนาหรือไม่

๗. การที่ทำตัวเหมือนเด็ก เพื่อให้ผู้ใหญ่เอ็นดู ทั้ง ๆ ที่ก็โตแล้ว เป็นลักษณะของโมหะ ใช่หรือไม่ ต้องแก้ไขอย่างไร

[ตัวเล็ก]

ถาม : การที่ให้ฝึกกรรมฐานเพียงข้อใดข้อหนึ่ง ไม่ควรเปลี่ยนแปลงบ่อย ๆ นั้น หากกรรมฐานหลักของผมคืออานาปานสติ ควบคู่กับคำบริกรรม “พุทโธ” ผมก็ไม่ต้องสนใจเจริญพรหมวิหารเลย หรือว่าควรหาเวลาซักซ้อมบ้างมากน้อยเพียงใด ?
ตอบ : ควรซักซ้อมเอาไว้บ้าง เพราะว่าเป็นเครื่องหนุนเสริมอานาปานสติของเรา

[ตัวเล็ก]

ถาม : มีความรู้สึกเหมือนมีความโกรธ ผูกโกรธ ห่มในใจอยู่เนือง ๆ ตลอดทั้งวัน เป็นมานานแล้วครับ ควรทำอย่างไร ? จะใช้พรหมวิหารได้หรือไม่ หรือว่าใช้อานาปานสติ ? มีความรู้สึกว่าใช้พรหมวิหารจะมีผลต่ออาการขุ่น ๆ ที่อยู่ในใจมากกว่า แต่ไม่สามารถทรงไว้ได้นาน ?
ตอบ : นี่เขาเรียกว่าถามทั้งที่รู้ ทำอย่างไหนที่ดีต่อการปฏิบัติของตนเองก็ทำไป ไม่ใช่เสียเวลามาถามคนอื่นเขา เดี๋ยวได้กรรมฐานผิดไปก็เตลิดเข้าป่าเข้าดงไปอีก..!

ถาม : ที่พระอาจารย์เคยกล่าวถึงการเจริญเมตตาว่า “การฝึกซ้อมถ้ากำลังไม่มี ก็มีแต่จะโดนคู่ต่อสู้น็อกไปตลอด” นั้น อยากทราบว่าการพักจากการฝึกซ้อมก็คือการกำหนดรู้ลมหายใจ ใช่หรือไม่ ?
ตอบ : ฟังไม่ได้ศัพท์จับเอาไปกระเดียดตามเคย...! ที่ว่ามาหมายถึงเฉพาะคนถามในช่วงนั้น กำลังใจการปฏิบัติไม่มีเลย แล้วคิดจะไปทำ ก็เหมือนกับคนไม่เจียมสังขาร ต่อยมวยไม่เป็นแต่ขอไปวัดกับแชมป์โลกบนเวที

จำไว้ว่าการปฏิบัติถ้าไม่ทำถึงที่สุดแล้ว เราไม่สามารถที่จะสู้กิเลสได้ด้วยประการทั้งปวง ไม่ว่าเวลาใดเวลาหนึ่ง ก็ต้องมีกิเลสอย่างใดอย่างหนึ่ง โผล่เข้ามารบกวนเราอยู่เสมอ ดังนั้น...ถ้าเราไปตั้งใจว่าทำแล้วต้องได้ผล ต้องเกิดผลเลย เหมือนกับการกินยาไทยต้องค่อย ๆ กิน เพื่อสะสมรอ จนกระทั่งฤทธิ์ยาเพียงพอที่จะรักษาโรค ถึงจะระงับอาการของโรคนั้นได้

แต่เราเองคิดว่ากินไปแล้วต้องหายทันที จะเป็นไปได้อย่างไร ? โปรดเข้าใจเสียใหม่ว่า กรรมฐานทุกกองสามารถใช้งานได้จริงก็ต่อเมื่อเราทำอย่างจริง ๆ จัง ๆ จนเกิดผลเท่านั้น ไม่ใช่เริ่มเอื้อมมือไปแตะก็ใช้ได้เลย

[ตัวเล็ก]

ถาม : เวลาทำสมาธิจะมีความรู้สึกบางอย่างที่ทำให้เป็นทุกข์อยู่ในใจ และเหมือนกับว่าเราใช้กำลังบีบข่มเอาไว้ตลอด เพื่อไม่ให้กำเริบ แต่ไม่รู้ว่าสิ่งนั้นคืออะไร จะว่าเป็นกิเลสตัวไหนก็ไม่แน่ใจ ควรจะทำอย่างไร ?
ตอบ : ก็ข่มเอาไว้ต่อไป เพราะถ้าปล่อยให้อาละวาดได้ ถึงรู้ชัดก็แปลว่าซมซานไปแล้ว เพราะเวลากิเลสตีเราเขาไม่เคยปราณี มัวแต่อยากจะรู้ว่าคนตีกบาลเราเป็นใคร แล้วก็ไปปล่อยให้เขาเข้ามา เดี๋ยวก็ได้โดนอีกจนได้..!

[ตัวเล็ก]

ถาม : หลังจากทำสมาธิสักพักหนึ่ง พอรู้สึกว่ามีกำลัง ผมก็พิจารณาเส้นผม แล้วกำหนดให้แตกสลายกลายเป็นดินไป พอกลายเป็นดินก็จะมีความรู้สึกบางอย่าง เหมือนกับว่าใจสบายขึ้น แต่เป็นแค่ระยะสั้น ๆ เพียงเสี้ยววินาที ถือว่าทำถูกต้องหรือไม่ และเป็นการเจริญวิปัสสนาหรือไม่ ?
ตอบ : ถ้าหากพิจารณาได้อย่างนั้นก็ถือว่าเป็นการเจริญวิปัสสนา การเจริญวิปัสสนาจะมากหรือน้อย เพียงเท่าช้างกระดิกหู งูแลบลิ้น ก็มีอานิสงส์ทั้งสิ้น วิธีที่ดีที่สุดคือพยายามทบทวนบ่อย ๆ ทำให้ต่อเนื่องกัน แล้วรักษาอารมณ์ใจอย่างนั้นเอาไว้ ไม่ใช่ทำเสร็จแล้วก็มาเสวยผลจนกระทั่งหมด พอหมดแล้วกิเลสก็ตีเราหงายท้องต่อไปอีก

[ตัวเล็ก]

ถาม : การที่ทำตัวเหมือนเด็ก เพื่อให้ผู้ใหญ่เอ็นดู ทั้ง ๆ ที่ก็โตแล้ว เป็นลักษณะของโมหะใช่หรือไม่ ต้องแก้ไขอย่างไร ?
ตอบ : โมหะมีมาตั้งแต่ก่อนเกิดแล้ว...! ทำไปเถอะ...อย่างน้อยก็ดีกว่าทำให้คนเกลียด