เก็บตกบ้านอนุสาวรีย์ ต้นเดือนมกราคม ๒๕๕๓

[เถรี]

วันอาทิตย์ช่วงเช้าพระอาจารย์คุยเรื่องปืนกับพวกนายร้อยตำรวจ ท้ายสุดท่านก็สรุปให้ฟังว่า "เรื่องของการใช้อาวุธปืนอยู่ที่ขยันซ้อม ฉะนั้น..สรุปแล้ว การปฏิบัติไม่ว่าทางโลกหรือทางธรรมก็ตาม ขึ้นอยู่ที่ความขยัน ยิ่งขยันเท่าไรก็จะเกิด วสีภาพ คือความชำนาญเพิ่มขึ้น"

[เถรี]

ถาม : จะเดินทางไปต่างประเทศค่ะ
ตอบ : เวลาไปไหน ให้สวดมนต์อุทิศส่วนกุศลให้ท่านเจ้าที่เจ้าทางด้วย ท่านจะได้ดูแลเรื่องความปลอดภัยให้เราได้ ขอให้เชื่อสัญชาตญาณของตัวเอง ถ้ารู้สึกว่าไม่ดี...อย่าไป เพราะสัญชาตญาณนั้นเกิดจากการที่เขาทั้งหลายซึ่งรับความดีจากเราไป แล้วพยายามจะช่วยสงเคราะห์ ถ้ารู้ว่าไม่ดี..อย่าไป แล้วปกติแขวนพระอะไรจ๊ะ ?

ถาม : พระคำข้าว
ตอบ : ใช้ได้จ้ะ สวดมนต์ทุกวัน อิติปิโสก็ได้ คาถาเงินล้านก็ได้ ถ้ามีพระคำข้าวก็ไม่ต้องกลัวแล้วจ้ะ

[เถรี]

ถาม : เวลานั่งสมาธิรู้สึกว่ากายในมันออกไป แต่จะไปหาพระก็ไม่เจอ มันมืด
ตอบ : ขาดวิปัสสนา ก่อนจะนั่งให้พิจารณาให้เห็นชัดว่าร่างกายนี้ไม่ใช่ของเรา ถ้าขาดวิปัสสนาเวลาออกไปจะมืดตื๋อ พอไปแล้วเปะปะ ไม่รู้จะไปทางไหน มืดไปหมด แล้วก็กลับ เป็นเรื่องปกติ อยากจะเห็นชัด ๆ ต้องพิจารณาวิปัสสนาให้มาก ๆ โดยเฉพาะพิจารณาให้เห็นว่าร่างกายไม่ใช่ของเรา เห็นว่าไม่ใช่ของเราได้มากเท่าไร ก็ยิ่งไปได้ง่ายเท่านั้น

ถาม : บางครั้งเวลานั่ง กายในมันจะหมุน
ตอบ : บางทีไม่ใช่กายในหมุนเฉย ๆ ตัวเราก็หมุนไปด้วย เพียงแต่ว่าเราต้องทำใจไว้เลยว่า ตอนนี้เราทำความดี ถึงเราจะตายก็ช่างมัน ถ้าตัดกำลังใจได้ก็จะไปได้

[เถรี]

ถาม : ผมเคยบวชที่วัดอื่น พอลาสิกขามาแล้ว ผมเอาเงินติดตัวมาด้วยสองร้อยบาท แล้วผมเอาไปให้คุณพ่อคุณแม่ คราวนี้ผมมารู้ทีหลังว่าติดหนี้สงฆ์ อย่างนี้ผมควรชำระหนี้สงฆ์อย่างไรครับ ?
ตอบ : ดูว่าตอนนั้นค่าของเงินเท่าไร โดยเทียบจากราคาทอง ถ้าตอนนั้นทองบาทละสี่พัน ตอนนี้ทองขึ้นเป็นบาทละหมื่นหก เราก็จ่ายไปสี่เท่า

ถาม : จ่ายที่ไหนก็ได้หรือเปล่าครับ ?
ตอบ : ใช่ ที่วัดไหนก็ได้ บอกพระท่านว่าชำระหนี้สงฆ์

ถาม : แต่ว่าตอนนั้นที่เอาเงินมา ตอนเป็นพระผมไม่เป็นปาราชิกใช่ไหมครับ ?
ตอบ : ไม่เป็นปาราชิก เพราะเป็นเงินของเรา ไม่ได้ขโมยใครมา

[เถรี]

ถาม : เราให้อาหารพวกสัมภเวสี โดยวางตรงข้างทาง ควรทำแบบนี้หรือเปล่า ?
ตอบ : ทำอย่างนี้แล้วบางทีเขาตาม คือ เขาเคยได้กินจากเราแล้วก็เลยตามมา ถ้าไปอยู่ที่ไหนใหม่ ๆ ควรทำสักครั้งสองครั้ง เพื่อสงเคราะห์เขา และขอความสะดวกในที่อยู่อาศัย แต่ถ้าไปทำประจำแล้วเดี๋ยวเขาตามมากวน

[เถรี]

ถาม : เวลาผมภาวนาคาถาเงินล้าน ผมนั่งสมาธิไปด้วยและจับลมหายใจเข้าไปด้วย และตัวเองนั่งอยู่บนพระนิพพานด้วยอย่างนี้ ควรหรือเปล่าครับ ?
ตอบ : ควรทำบ่อย ๆ ถ้ากำลังใจเกาะพระนิพพานไว้ ตอนนั้นกิเลสจะกินใจเราไม่ได้ ถ้าเราชินกับการไม่มีกิเลสบ่อย ๆ เดี๋ยวก็หลุดไปเลย

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวให้ฟังว่า "ขนบธรรมเนียมจารีตประเพณี จัดเป็นกฎหมายเบื้องต้น กฎหมายอันไหนออกมาแล้ว ถ้าไปขัดกับขนบธรรมเนียมหรือจารีตประเพณี กฎหมายนั้นไปไม่รอดหรอก เพราะเขาเชื่อฝังหัวกันมาตั้งแต่แรก ในเมื่อเขาเชื่อฝังหัวมาตั้งแต่แรก ก็คือ ปักใจว่าเป็นอย่างนั้น ต้องเป็นอย่างนั้น อันนี้เป็นการยึดมั่นถือมั่นก็จริง แต่กลายเป็นว่ากฎหมายที่ออกมาก็ต้องคล้อยตาม"

[เถรี]

พระอาจารย์เล่าให้ฟังว่า "พิธีทำศพแบบทิเบต เขาเอาไปให้นกแร้งกิน เอามีดกรีด ๆ ร่าง แล้วนกแร้งก็มาทึ้งกิน ส่วนไหนที่เหลือก็เอาขวานทุบ ๆ ให้กินต่อ กระดูกก็ไม่เหลือ เขาถือว่าเป็นการทำบุญครั้งยิ่งใหญ่ครั้งสุดท้าย สละร่างกายเป็นทาน นี่เป็นสไตล์พระโพธิสัตว์ เราจะไม่เคยชิน เห็นแล้วก็สยดสยอง"

ถาม : คนตายได้อานิสงส์ไหม ?
ตอบ : ไม่ได้ คนตายไม่ได้ตั้งใจทำ คนที่มีชีวิตอยู่ทำ แต่ถ้าก่อนตายตั้งใจไว้ว่า ร่างกายนี้ขอสละเป็นอาหารของหมู่นกแร้งทั้งหลายเหล่านี้ อย่างนี้จึงได้อานิสงส์

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวให้ฟังว่า "เหตุผลที่ไปออกธุดงค์ เพราะว่าช่วงที่ช่วยงานหลวงพ่อที่วัดท่าซุง คอยสังเกตอารมณ์ใจตนเอง ทีนี้เห็นว่าเสียงตัวเองเริ่มดัง ก็เลยรู้ว่าตัวเองเหนื่อยกับงานจนเครียด ที่เครียดจริง ๆ ก็เพราะว่าเราไปตั้งความหวังไว้กับคน ว่าเขาจะต้องเป็นอย่างนั้น จะต้องเป็นอย่างนี้ ไม่น่าจะทำอย่างนั้น ไม่น่าจะทำอย่างนี้ ทีนี้ในเมื่อเครียดขึ้นมาก็เลยเสียงดัง พอรู้ตัวต้องรีบเบรก ดึงคนมาทำงานแทน แล้วก็ไปเข้าส้วม นั่งภาวนาให้กำลังใจทรงตัว แล้วค่อยออกไปใหม่ แต่นี่ป๋ายักษ์ (ร้านก๋วยเตี๋ยวเรือข้าง ๆ) เขาไม่รู้ว่าเขาเครียด เพราะฉะนั้น..เขาก็จะเสียงดังขึ้นไปเรื่อย ๆ"

ถาม : ถ้าเราเครียด เราควรตั้งอารมณ์อย่างไร ?
ตอบ : ทรงฌานได้ก็เก่ง ตอนนี้ที่เครียด คือ กำลังเราตก

ถาม : ถ้าเราเสียงดังด้วยความเครียดเป็นเพราะตัวโทสะ แล้วถ้าเสียงดังด้วยอารมณ์สนุกสนานหัวเราะเล่าคะ ?
ตอบ : ไม่ว่าจะเป็นลักษณะของความสนุกสนานหรือเครียดในงานก็ตาม ก็คือ การที่ให้อารมณ์เขาเหนือกว่า รัก โลภ โกรธ หลง เขาเหนือกว่า

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวว่า "พวกเราจะมีอยู่จำนวนมาก ประเภทที่แสนรู้ พูดอย่างหนึ่งแล้วไปทำอีกอย่างหนึ่ง คิดตีความเองเสร็จ แล้วก็เกิดการทะเลาะแตกแยกกัน แบบเดียวที่ไปฟันธงว่าใครเป็นรัชกาลที่ ๑ ใครเป็นรัชกาลที่ ๕ ไปดึงฟ้าต่ำอย่างนั้น เท่ากับหาเรื่องติดคุก ถ้าหากว่าเป็นเรื่องสมควร หลวงพ่อท่านพูดชัด ๆ ไปแล้ว ต้องเป็นเรื่องที่ไม่สมควร ท่านจึงได้พูดเป็นปริศนาเท่านั้น

รู้ให้รู้อยู่แก่ใจ อย่าเสือกไปขยายความ..! เพราะว่าเราไม่ได้มีปฏิสัมภิทาญาณที่รู้รอบแบบนั้น ท่านรู้ว่าท่านพูดแค่ไหนแล้วจะพอดี แต่มักจะเจอพวกลูกศิษย์แสนรู้ไปขยายความต่อ เขารู้สึกเป็นเกียรติ มีหน้ามีตามากเลย ที่ได้ไปขยายความ"

[เถรี]

พระอาจารย์เล่าให้ฟังว่า "มีโยมที่อยู่ออสเตรเลียไปซื้อบ้านที่นั่น ปกติราคาของฝรั่ง เขาจะต่อได้ไม่เท่าไร ปรากฏว่าเขาไปต่ออย่างไรก็ไม่รู้ ฝรั่งเขาลดให้สามหมื่นเหรียญ เราก็ตกใจ ถ้าเป็นเงินไทยก็เป็นแสนเลย ซึ่งไม่น่าจะเป็นไปได้ ปกติฝรั่งเขาจะลดให้นิดหน่อยเท่านั้นเอง เขาบอกว่า เขาอธิษฐานขอกับมีดหมอของเขา"

[เถรี]

ถาม : ขอให้ช่วยสอนธรรมะให้ด้วยค่ะ
ตอบ : สอนไม่ได้..สอนไปก็เท่านั้น ต้องทำเอง พระพุทธเจ้าท่านบอกไว้ชัด สุทธิ อสุทธิ ปัจจัตตัง อัญโญ นาญยัง วิโสธเย คนหนึ่งจะทำอีกคนหนึ่งให้บริสุทธิ์หาได้ไม่ ฉะนั้น...อยากได้ต้องทำเอง พระท่านได้แต่เอาใจช่วย และบอกวิธีเท่านั้น ถ้าเอาใจช่วยแล้ว บอกวิธีแล้ว โยมไม่ทำ..ก็เท่านั้น

[เถรี]

ถาม : หลวงพ่อบอกว่าภาวนาคาถาเงินล้านแล้ว มีอาการดิ่งเหมือนเหวไม่มีก้น นั่นเกิดจากเรากำหนดเองหรือเปล่าคะ ?
ตอบ : คือ ความรู้สึกของเราให้อยู่ตรงกลางกาย ก็จะลงไปเรื่อย ๆ เหมือนกับเหวที่ไม่มีก้น คือ ไม่รู้จักสุดสักที จะอยู่กลางของกลาง...กลางของกลาง...กลางของกลาง..ไปเรื่อย ๆ

ถาม : ช่วงนี้หนูจะรู้สึกว่า ทำอะไรก็ไม่ถูกไปหมด คือรู้สึกว่ายังมีที่ดีกว่านี้อยู่ เลยเหมือนทำอะไรก็ผิดตลอดเลยค่ะ
ตอบ : ไม่เป็นไร ถ้ายังไม่รู้ว่าที่ดีกว่านี้คืออะไร ให้ทำแบบเดิมไปก่อน

ถาม : บางทีเจอปัญหาบางอย่าง หนูก็ลองคิดดูว่า ถ้าท่านที่เป็นพระอริยเจ้าท่านทำอย่างไร แต่พอจะทำจริง ๆ ก็ทำไม่ค่อยได้ มันฝืนความรู้สึกมาก พอไปทำอีกขั้นก็ฝืน มันก็ฝืน
ตอบ : เอาศีลห้าเป็นหลัก ไม่ออกนอกกรอบก็พอ แล้วเราก็ค่อย ๆ ขยับ ไม่เช่นนั้นจะเป็นการเคี่ยวเข็ญตัวเองมากจนเกินไป

ถาม : หลวงพ่อคะ แล้วหนูยังไม่หายเบื่อเลยค่ะ
ตอบ : ก็เบื่อไปสิ จะไปว่าอะไร บอกแล้วว่าให้รักษาความเบื่อเอาไว้

ถาม : แล้วเวลาที่หายเบื่อ จะหายเหมือนกับเด็ดทิ้งออกไปเลย หรือค่อย ๆ ลดคะ ?
ตอบ : ถ้าเข้าใจว่าสภาพที่แท้จริงเป็นอย่างไร แล้วยอมรับ คือเห็นว่าธรรมดาต้องเป็นอย่างนั้น ในเมื่อธรรมดาของเราเป็นอย่างนี้ เราดิ้นรนไปก็ไม่มีประโยชน์ เพราะยังต้องอยู่กับมัน ตายเมื่อไรถึงเลิกกัน ถ้าปัญญาเรายอมรับ ก็จะปล่อยวาง เหมือนกับการแบกของนั่นแหละ ที่เคยหนัก ถ้าวางแล้วก็จะเบา

ถาม : แล้วหลัง ๆ จะเบื่อของดี ๆ อย่างวัตถุมงคล หรือเวลาทำบุญ จะว่าอยากทำก็อยาก แต่ก็เบื่อ ๆ
ตอบ : ขอให้เรารู้ว่าอะไรเป็นอะไร ทำในสิ่งที่ดี เว้นในสิ่งไม่ดี สำคัญให้มีสติรู้อยู่ก็พอ

[เถรี]

ถาม : เวลาที่ถวายสังฆทาน บทสวดที่ท่านสวด แปลว่าอะไรบ้างคะ ?
ตอบ : สิทธิกิจจัง ขอให้มีความสำเร็จในการงานทุกอย่าง สิทธิกัมมัง ขอให้การกระทำทุกอย่างสำเร็จไปด้วย สิทธิลาโภ นิรันตรัง ขอให้รวยตลอดกาล สิทธิเตโช ชโยนิจจัง ขอให้มีเดชมีอำนาจ เป็นที่ยั่งยืน สัพพะสิทธิ ภวันตุเต ขอความสำเร็จทั้งหลายเหล่านี้จงมีแก่เธอ

[เถรี]

ถาม : กังวลเรื่องเลขทะเบียนรถ ว่าจะมีผลต่อชะตาชีวิต
ตอบ : จำเอาไว้ว่า จะมีผลก็เพราะเราไปกังวล ถ้าใจเราดี..ทุกอย่างก็ดีหมด ถ้าใจเราไปคิดว่าไม่ดี ก็เหมือนกับแช่งตัวเอง เลยพลอยไม่ดีไปด้วย เพราะว่าจริง ๆ แล้ว ส่วนที่สำคัญที่สุดก็คือ กำลังใจของเรา เขาเรียกว่า มโนมยา สำเร็จด้วยใจ ไปคิดว่าไม่ดี ๆ ๆ เดี๋ยวก็เจ๊ง เพราะกลายเป็นแช่งตัวเอง

อาตมานี่บ้าเกินร้อยมาตั้งแต่เด็ก เขาบอกว่าเขม่นตาซ้าย..ร้ายจะมา เขม่นตาขวา..ลาภจะมา ใช่ไหม ? ตูเขม่นตาซ้าย..ลาภใหญ่จะมา เขม่นตาขวา...ลาภใหญ่กว่านั้นก็จะมา ก็เราเชื่อของเราอย่างนี้

ส่วนหนึ่งที่น่ากลัวก็คือ หมอดูเขาถอดดวงแล้ว เขาบอกว่าเป็นดวงที่ประหลาดมาก ดวงอาตมา อริเป็นมรณะ ใครตั้งตัวเป็นศัตรู..ตายหมด ทุกวันนี้จึงไม่กลุ้มใจอะไรกับใครเลย ใครอยากเป็นศัตรูก็ให้เขาเป็นไป ปัตนิเป็นโภคะ เพศตรงข้ามจะให้ลาภ เราก็สังเกตว่าใช่ โยมที่มาทำบุญร้อยละเก้าสิบเป็นผู้หญิง แต่อีกตัวไม่ค่อยดีก็คือ สหัชชะเป็นพยายะ เพื่อนจะพาจนอยู่เรื่อย พูดง่าย ๆ ว่าเขาเดือดร้อนเมื่อไร ก็เราโดนด้วยตลอด

[เถรี]

ถาม : อ่านหนังสือไม่ทัน มีวิธีช่วยให้จำได้ไหมคะ?
ตอบ : มี แต่ต้องทำสมาธิกันขนานใหญ่เลย ถ้าหากสมาธิทรงตัวและใช้คาถามงกุฎพระพุทธเจ้า ลักษณะอย่างนั้นหยิบหนังสือมาทั้งเล่มจะรู้เลยว่าเนื้อหาเป็นอย่างไร

ถาม : ท่านสอนได้ไหมคะ ?
ตอบ : บอกแล้วว่าสำคัญตรงสมาธิ เราต้องไปฝึกเอง ถ้าสมาธิทรงตัวเป็นฌานได้แล้ว เรื่องอื่นจะเป็นเรื่องเล็กเลย

ถาม : แล้วจะจำได้หรือคะ ?
ตอบ : สำคัญตรงสมาธิ ถ้าสมาธิดี ก็จะจำได้เอง

ถาม : ทำอย่างไรจึงได้สมาธิ ?
ตอบ : ภาวนา อยากได้ลูกเสือก็ต้องเข้าถ้ำเสือ

ถาม : ขอท่านแนะนำเรื่องทำสมาธิด้วยค่ะ
ตอบ : ไปหาตำราการปฏิบัติสักเล่มหนึ่งแล้วก็ทำซะ อาตมาพูดมาสามสิบปี จนเบื่อแล้ว..!

[เถรี]

ถาม : ภาวะนิพพานเป็นเมืองแก้ว เป็นสถานที่ เป็นวิมานหรือเปล่า ?
ตอบ : ไปเองก็จะหายสงสัย

ถาม : ไปไม่ได้ค่ะ ?
ตอบ : ไม่อย่างนั้นอธิบายไปก็เท่านั้นแหละ เต่าบอกว่าบนบกหน้าตาเป็นอย่างไร เราเป็นปลาก็ฟังไปเถอะ ไม่รู้เรื่องสักที แล้วก็มาสงสัยอยู่นั่นแหละ ว่าบนบกหน้าตาเป็นอย่างไรหนอ พอบอกว่ามีต้นไม้ ก็สงสัยว่าเหมือนต้นไม้ในน้ำไหม วิธีแก้สงสัยที่ดีที่สุดคือทำ

[เถรี]

ถาม : ทำไมตอนหนูทำสมาธิ แล้วใส่เมตตาเข้าไปในสมาธิ แล้วมันมีความรู้สึกมันคล้าย ๆ ตอนที่เขาพาไปเที่ยวเมืองนิพพานเลย?
ตอบ : อย่าลืมว่าอารมณ์เมตตาบารมี ถ้าหากว่าทำถึงที่สุดก็คือนิพพาน ถ้าทำไม่ถึงที่สุด เขาหวังที่พรหมกันเท่านั้น กำลังจะสูงมาก ถึงอารมณ์ท้ายออกมาคล้ายกัน ก็ไม่ใช่ของแปลก

[เถรี]

ถาม : เคยอ่านหนังสือมา เขาบอกว่าผู้หญิงจะไม่เป็นในฐานะสี่ จะไม่เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ จะไม่เป็นพรหม จะไม่เป็นมาร สงสัยว่าผู้หญิงเป็นพรหมไม่ได้หรือคะ ?
ตอบ : เป็นได้ คำว่าไม่เป็นในฐานะ แปลว่าพรหมไม่มีผู้หญิง

ถาม : แล้วมารไม่มีผู้หญิงหรือคะ ?
ตอบ : นางตัณหา หน้าตามันเป็นผู้หญิงหรือผู้ชายวะ ?

อย่างเช่นว่ารัฐมนตรี ถ้ากำหนดไว้ว่าต้องเป็นผู้ชาย ก็แปลว่าเป็นผู้หญิงไม่ได้ ที่เขากล่าวมาน่าจะเป็นวสวัตตีมาราธิราช ผู้หญิงไม่ได้อยู่ในฐานะที่จะเป็นผู้นำขนาดนั้น แต่ว่าเรื่องของพรหมนี่แน่นอน เพราะว่าพรหมไม่มีเพศแล้ว ถือว่าเป็นเพศกลางไป จะว่าเป็นผู้หญิงก็ไม่ใช่ จะเป็นผู้ชายก็ไม่ใช่

[เถรี]

พระอาจารย์เล่าให้ฟังว่า "พระพุทธศาสนาที่เผยแผ่เข้าไปในประเทศจีน จำเป็นต้องปรับเปลี่ยนอย่างมาก เพราะว่ามีคู่แข่ง ตั้งแต่ลัทธิหยูของขงจื๊อ ลัทธิเต๋าของเล่าจื๊อ และไม่ว่าศาสนาจะไปที่ไหนก็ตาม ถ้าสามารถเข้าถึงผู้นำได้ ศาสนานั้นจะได้เปรียบ

ศาสนาพุทธเราเสียเปรียบอยู่ร่ำไปว่า เข้าถึงผู้นำได้ แต่เราก็ไม่ได้ไปทำลายศาสนาอื่น แต่ว่าศาสนาอื่นเมื่อเข้าถึงได้ มักใช้ผู้นำทำลายศาสนาพุทธ ช่วงที่เต๋าเป็นใหญ่ เขาสั่งทำลายวัดในประเทศจีนกว่าสามหมื่นวัด

แม้กระทั่งที่สุมาตรา (ชวา) ซึ่งปัจจุบันคืออินโดนีเซีย เคยถือพุทธมาก่อน เป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรศรีวิชัย มีบรมพุทโธเป็นหลักฐาน ว่าเป็นเขตแดนพุทธศาสนาที่ยิ่งใหญ่มาก แต่พอศาสนาอิสลามที่เผยแผ่มาจากพ่อค้าทางอาหรับ ค้าขายเข้ามาถึง เขาเข้าถึงเจ้าผู้ครองนครได้ ก็ใช้อำนาจบังคับ ให้บรรดาประชาชนทั้งหมดนับถืออิสลามไปด้วย แล้วก็ทำลายศาสนสถาน บรมพุทโธที่เหลืออยู่ เพราะว่าใหญ่เกินกำลังที่จะทำลายได้หมด

ศาสนาพุทธปัจจุบัน ได้รับการยอมรับนับถือว่า เป็นศาสนาที่ใฝ่สันติ ไม่เคยมีการรบราฆ่าฟันในระหว่างศาสนาพุทธกับศาสนาอื่น จนกระทั่งสหประชาชาติยอมประกาศให้ วันวิสาขบูชาเป็นวันสำคัญของโลก บอกว่าเป็นศาสนาแห่งสมานฉันท์"

ถาม : ปีนี้จะสมานฉันท์สำเร็จไหมครับ ?
ตอบ : ชาติหน้าตอนบ่าย ๆ..! สถานการณ์ที่เกิดจากการชักจูง แล้วก็มีมือที่สาม ที่สี่ ที่ห้า ให้ยุ่งไปหมด เพราะฉะนั้น..บางทีตัวเองก็คุมไม่อยู่ เพราะว่าเขาสร้างสถานการณ์ขึ้นมา เคล็ดลับอยู่ที่หยุด ถ้ารู้จักหยุด รู้จักพอ ก็เดือดร้อนน้อย