เก็บตกจากบ้านเติมบุญ ต้นเดือนมกราคม ๒๕๖๓

[เถรี]

ถาม : บุคคลที่สอนผู้อื่นเป็นมิจฉาทิฐิ แล้วภายหลังกลับมาเป็นสัมมาทิฐิ เขาสามารถไปสู่สุคติได้ไหมครับ ?
ตอบ : หลวงพ่อวัดท่าซุงเคยเทศน์สอนเขาว่าพระนิพพานสูญ พอได้รับความกระจ่างจากหลวงพ่อสด วัดปากน้ำ หลวงพ่อบอกว่าท่านต้องมานั่งทบทวนว่า หลายปีที่ผ่านมาท่านไปเทศน์ที่ไหนบ้าง แล้วก็ย้อนกลับไปเทศน์แก้ทั้งหมด แปลว่ากลับไปแก้ความผิดของตัวเองเสียก่อน ไม่อย่างนั้นแย่แน่

แล้วสมัยนั้นท่านดังด้วย เขานิมนต์เทศน์แต่ละปีไม่รู้ตั้งเท่าไร พอย้อนกลับไปเทศน์ใหม่ เทศน์ให้ฟรี ๆ ก็เอา สมัยโน้นนี่เทศน์ทีหนึ่งอย่างน้อยก็ได้ผ้า ๑ ไตร

[เถรี]

พระอาจารย์เล่าว่า "เมื่อปีที่แล้ว...ถ้าบอกว่าเดือนที่แล้วก็ดูใกล้ อาตมาไปตรวจเครื่องมือในการทำวิจัยของนิสิตปริญญาโท มหาวิทยาลัยราชภัฏกาญจนบุรี ท่านเป็นเจ้าอาวาส ท่านทำในเรื่องของการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเด็กชั้น ป. ๕ ด้วยหลักสัปปุริสธรรม ๗

อาตมาไปถึงก็ท้วงเป็นคนแรกเลย ทำไมคุณทำแค่การรู้เหตุ รู้ผล รู้ตน แล้วอีก ๔ ข้ออยู่ที่ไหน ? เขาก็บอกอาจารย์ที่ปรึกษาให้ทำแค่นี้ อาตมาบอกท่านไปว่า "อาจารย์ที่ปรึกษาของคุณให้ผ่าน แต่อาจารย์อื่นที่ตรวจ ถ้าได้ยินคำว่าสัปปุริสธรรม ๗ แล้วทำมาแค่ ๓ ไม่มีใครให้คุณผ่านหรอก เพราะว่าผิดหลักธรรม สัปปุริสธรรมไม่ได้มี ๓ ข้อ แต่มีถึง ๗ ข้อ"

ปรากฏว่าท่านอาจารย์ ดร.พาทีสนับสนุนสุดตัวเลย ท้ายสุดอีก ๒ ท่านก็ช่วยกันหาทางออก บอกว่าบัณฑิตวิทยาลัยอนุมัติหัวข้อวิทยานิพนธ์มาจนถึงขนาดทำเครื่องมือแล้ว แก้ไขยาก อาตมาบอกว่า "ถ้าไม่แก้ออกนอกหัวข้อก็ได้ คุณต้องบอกว่าการใช้หลักธรรมในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของเด็กชั้น ป. ๕ ให้รู้จักเหตุ รู้จักผล รู้จักตน ก็อยู่ในเนื้อหานั่นแหละ ไม่ได้ไปไกล"

[เถรี]

"ประการที่ ๒ เครื่องมือทุกอย่างที่คุณทำมาไม่ใช่เครื่องวัดความรู้เด็กชั้น ป. ๕ แต่เป็นเครื่องมือวัดความรู้ของอาจารย์สอนปริญญาโท สูงเกินไป เด็กโหนไม่ถึง แล้วถ้าคุณต้องการที่จะทำวิจัยมาในแนวนี้ จะมาหนักตรงที่ว่า คุณจะต้องเปิดคอร์สอบรมครูบาอาจารย์ หรือวิทยากรที่สอนเด็กเกี่ยวกับจริยธรรมด้านนี้ใหม่ ไม่อย่างนั้นเขาไม่มีทางที่จะมาแนวเดียวกับคุณได้

ส่วนข้อที่ ๓ อาจจะไม่เกี่ยวกับเนื้อหาเครื่องมือทำวิจัย แต่พฤติกรรมของคุณแย่มาก ผมพูดคุณไม่บันทึกเสียง เขียนก็ไม่เขียน คุณคิดว่าความจำของคนดีกว่าคอมพิวเตอร์หรืออย่างไร ? ทั้งหมดอาจารย์ ๔ รูปช่วยว่ากันมา ๒-๓ ชั่วโมงนี่คุณจะจำได้หมดหรือ ?"

[เถรี]

"คราวหน้าแก้ตัวเสียใหม่ ไม่อย่างนั้นผมไม่แปลกใจหรอกว่าทำไมคุณเรียนมาปีที่ ๓ แล้วยังไม่จบ ก็คือเวลาบอกข้อบกพร่อง แทนที่ท่านจะน้อมรับแล้วเอาไปแก้ไข ท่านกลับมาคอยแก้ตัวว่าเป็นเพราะอะไรถึงเป็นอย่างนี้ แล้วแถมยังไม่บันทึกเอาไว้อีกด้วยว่าอาจารย์บอกแบบไหน

อาจารย์ ๔ ท่านพยายามที่จะน้อมท่านให้ไปในด้านเดียวกัน เพื่อให้เนื้อหาของงานวิจัยออกมาเป็นแนวเดียวกัน สืบเนื่องกันได้ทั้ง ๕ คน แต่ท่านเองมานั่งเถียงอาจารย์ทีละข้อ ๆ ดูอนาคตแล้วอาจจะต้องเรียนถึง ๕ ปี ซึ่งผิดระเบียบ เพราะว่าปริญญาโทเรียน ๒ ปี ต่ออายุได้แค่ ๒ เทอม"

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวสอนผู้จัดงานสวดพระคาถาเงินล้านว่า "การตั้งงบประมาณ จะตั้งอะไร ถ้าเป็นไปได้ให้สืบราคาก่อน เพราะว่าถ้าเราตั้งเกินราคาท้องตลาดมา คนที่เขารู้จะหาว่าเราทุจริต บริสุทธิ์ใจขนาดไหนก็โดนสอยจนได้"

[เถรี]

พระอาจารย์เล่าว่า "ที่ตึกแดงวัดท่าขนุน ตรงจุดที่พระนั่งทำวัตรกัน นั่งทับผีอยู่นับไม่ถ้วน อาตมาเป็นคนเทลงไปเอง คนอื่นกลัวโถกระดูกหรือ ? มา..อาตมาเอาไว้ถมที่ได้ ว่าแล้วก็เทลงไปเลย ไม่รู้ว่าญาติพี่น้องของเขาไปอยู่กันถึงไหนแล้ว หาตัวไม่ได้ ก็จะให้ทำอย่างไรได้"

ถาม : อย่างนี้เราต้องทำบังสุกุลให้เขาหรือครับ ?
ตอบ : จะว่าไปก็พยายามทำทุกอย่างแล้ว ส่วนคุณจะรับหรือไม่รับ ยินดีหรือไม่ยินดีก็แล้วแต่คุณเถอะ ผมในนามผู้จัดการแทนเจ้าอาวาสก็จัดการทุกอย่าง แรก ๆ ก็มีอาละวาดบ้าง พอนาน ๆ ไปทำวัตรสวดมนต์อุทิศส่วนกุศลให้ทุกวัน ก็ต่างคนต่างไป คือบางอย่างคนเขาไม่กล้าแก้ไข อย่างตรงเรือนรับรองพระเถระ แต่ก่อนมีสระใหม่เบ้อเร่อ ผมก็ให้ช้อนปลาไปปล่อย ถมสระ แต่ละอย่างล้วนแล้วแต่อยู่ในจุดที่ฮวงจุ้ยพาเสียทั้งนั้น"

[เถรี]

พระอาจารย์เล่าว่า "วันก่อนใครไปวัดท่าขนุนนะ (...เจมส์จิครับ...) เจมส์จิไปถ่ายทำรายการ ปล่อยให้ชาวบ้านเขาไปกรี๊ดกันเถอะ อาตมาเซ็นอนุมัติให้ถ่ายแล้ว คุณก็ทำของคุณไป

เดินบิณฑบาตอยู่กำลังเดินข้ามสะพาน “หลวงพ่อ..ทางนี้ครับ...หลวงพ่อ..ทางนี้” ไอ้ห่...ต้องให้กูหันไปยิ้มแล้วยกสองนิ้วอย่างนี้ด้วยใช่ไหม ? มึงก็ถ่ายของมึงไปสิ พระเดินบิณฑบาตข้ามสะพานอยู่ มาตะโกน “หลวงพ่อ..ทางนี้ครับ...หลวงพ่อ..ทางนี้” วอนหาเรื่องโดนด่า ไอ้เด็กติ๊งต๊อง..! คิดดู..พระเดินบนสะพานแขวน คุณจะถ่ายก็ถ่ายไปสิ อุตส่าห์เว้นจังหวะให้อย่างดีแล้วยังจะมา "หลวงพ่อทางนี้" ต้องให้หันไปมองกล้องด้วย

อาตมาไม่ค่อยจะเหมือนชาวบ้านชาวเมืองเขา คนอื่นเขาเห่อดารา แต่อาตมาไม่เห่อ...ไม่รู้จัก ตอนคุณปิยะมาศไป บอกเขาว่า “ขอโทษนะ..ไม่มีเวลาสนใจโยมเลย” คุณปิยะมาศก็บอกว่า “หนูก็ไม่มีเวลาสนใจพระเหมือนกันค่ะ”เขามัวแต่เปิดโรงทาน

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวว่า "บรรดาท่านทั้งหลายที่จองตะกรุดพยัคฆราชเกราะเพชรนี่จุกไปตาม ๆ กัน พิมพ์ผิดไปจึงต้องเริ่มต้นจองใหม่ ก็คือดันไป Copy คนที่ผิดมา เตือน "ตัวเล็ก" ว่าดูดี ๆ นะ มีผิดบานเลย เขาก็จัดการไล่ดู สรุปว่าผิดเป็นร้อย ตะกรุดแบบที่หนึ่งมีแค่ ๒๒๐ ดอก พอคนเขาจองเกินไป คุณมาช้าก็อด กลายเป็นว่าคนจองก่อนแล้วไม่ได้ เขาต่อว่ากันกระจายอยู่ใน Facebook ว่าทำไมจองแล้วไม่ได้ ? ก็เลยต้อง Copy ที่เขาจองไปให้ดูว่าผิดตรงไหน

เด็กสมัยนี้ตกภาษาไทย อย่าง “เพชฌฆาต” เขียนอย่างนี้ ดันเขียน “เพชรฆาต” เลย แทนที่จะเป็น ฌ. กลายเป็น ร.

พวกจองทีหลังได้เปรียบ เพราะว่าพอมีคนรู้ตัวเริ่มแก้ เขาก็รีบไปดูของตัวเอง"

ถาม : ตะกรุดทั้งสามแบบต่างกันอย่างไรคะ ?
ตอบ : วัสดุคนละอย่าง คนละชนิดกัน คนละสายพันธุ์ แต่ตระกูลเดียวกัน

ถาม : ต่างกันตรงแค่หายากกว่าหรือคะ ?
ตอบ : หาโคตรยากกว่า..! ไม่ใช่หายากกว่าเฉย ๆ

ถาม : แต่ตามตำราถือว่าใช้ได้เหมือนกัน ?
ตอบ : เหมือนกัน แต่ถ้าได้อย่างแรกก็ถือว่าดีที่สุด เพราะป้องกันอาถรรพ์ป่าได้ทุกอย่าง ขนาดเขาดึงขนใช้กันทีละเส้นเลย ดึงขนออกมาเส้นหนึ่งโยนเข้ากองไฟ จะปลอดภัยจากอาถรรพ์ป่าทั้งคืน

[เถรี]

พูดถึงกลีบกุหลาบที่ประดับบนขนม "สมัยอาตมายังเด็ก ๆ ส่วนใหญ่เป็นกุหลาบมอญ ที่เขาเอามาโรยในน้ำยาอุทัย กุหลาบมอญจะเป็นช่อ ๆ ช่อหนึ่งมี ๕-๖ ดอก เถาค่อนข้างจะเลื้อย ตอนหลังกุหลาบทางด้านยุโรปเข้ามา พวกเราก็ไปเห่อตามเขา จำได้ว่าชุดแรกที่เข้ามาก็คือโซเฟีย เป็นกุหลาบสีชมพูดอกใหญ่ ๆ แต่ว่าทรงค่อนข้างตูม ไม่บานจนหมด ตอนหลังกุหลาบควีนสิริกิติ์ดังระเบิดเถิดเทิง เขาผสมกุหลาบพันธุ์ใหม่ได้ ขอพระนามสมเด็จพระราชชนนีพันปีหลวงไป ตั้งเป็นกุหลาบควีนสิริกิติ์

ระยะหลัง ๆ ทางเหนือของเราเพาะกุหลาบเก่งมาก ดอกตูมใหญ่เท่ากำปั้น แล้วเวลาบานจะใหญ่เท่าไร ก้านดอกยาว ๓ ฟุต ถามว่าทำไมตัดก้านดอกยาวขนาดนี้ ? เขาบอกว่าให้เขาไปตัดต่อได้เรื่อย ๆ ก้านดอกยาวและดอกใหญ่ราคาจะสูง ถามเขาว่าประมาณเท่าไร ? เขาหยิบให้ดู บอกว่าดอกนี้ถ้าเป็นช่วงวาเลนไทน์ดอกละประมาณ ๗๐๐ บาท ตายละวา...กุหลาบดอกหนึ่ง ๗๐๐ บาท แล้วถ้าไปเจอช่อใหญ่จะราคาเท่าไรเอ่ย ?"

[เถรี]

"เดี๋ยวนี้คนเริ่มรู้แล้วว่ากุหลาบกินได้ สมัยก่อนเขาไม่รู้ แต่ว่าสมัยนี้อันตรายเพราะว่าสารเคมีเยอะ สมัยก่อนปลูกกันแบบธรรมชาติจริง ๆ พอถึงเวลาเอามาแปะหน้าตะโก้ กระทงหนึ่งก็กลีบหนึ่ง หรือไม่ก็ไปลอยหน้าน้ำยาอุทัย

สมัยก่อนอะไร ๆ ก็เพาะเมล็ด สมัยนี้ ตอน เสียบกิ่ง ต่อยอด ติดตา ปั่นเนื้อเยื่อ ฯลฯ อาตมาเคยเอากล้วยปั่นเนื้อเยื่อไปปลูกที่เกาะพระฤๅษี สูงประมาณหนี่งเมตรเท่านั้นก็ออกลูกแล้ว ไม่ลำบากตอนตัด มีหน่อเหมือนกัน แต่ว่าหน่อนั้นเอาไปสืบพันธุ์ต่อไม่ได้"

[เถรี]

ถาม : ไปอยู่ในที่ที่ทำอะไรแล้ว คนอื่นเขาทำตามเราตลอด ?
ตอบ : ไม่รู้จักคำว่า "ไอดอล" หรือ ? เป็นเรื่องปกติ บางคนก็สร้างเวรสร้างกรรมร่วมกันมา พอถึงเวลาสร้างเวรสร้างกรรมร่วมกันมา เห็นเข้าก็ชอบใจ อยากจะทำตาม

ถาม : เกี่ยวกับเคมีเข้ากันไหมคะ ?
ตอบ : ไอ้นั่นภาษาฝรั่ง ต้องบอกว่าเวรกรรมผูกพัน แหม...เคมีเข้ากัน เดี๋ยวก็เหวี่ยงให้...!

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวว่า "ตอนนี้กำลังมีพระเลียนแบบอย่างคร่ำเคร่ง ว่าจะให้พรบทมงคลจักรวาลน้อยโดยการหายใจครั้งเดียวเหมือนกับหลวงพ่อ อาตมาบอกไปว่าถ้าสมาธิไม่เท่ากันทำไม่ได้หรอก สมาธิสูงใช้ลมหายใจน้อยก็ว่าได้ยาว"

[เถรี]

พูดถึงการถ่ายรูป "มีคนจำนวนมากที่เขาสามารถถ่ายรูปคนมากให้เป็นคนน้อยได้ โยมเต็มห้องแบบนี้ เขาถ่ายออกมามีอยู่ ๒ คน ก็คือคนกำลังถวายกับคนรับ ก็เลยทำให้คนเขาสงสัยว่ามีคนไปถวายสังฆทานกี่คน

เมื่อวานซืนตอนบิณฑบาตที่โรงพยาบาล ตากล้องก็จ่อตั้งแต่คนแรกยันคนสุดท้าย อาตมาบอกว่าถ้าคุณถ่ายแบบนี้ คุณจะไม่มีภาพรวมของงานไปให้เขาเห็น นอกจากแพทย์พยาบาลและเจ้าหน้าที่ซึ่งใส่บาตรพระอาจารย์เล็ก ทั้ง ๆ ที่พระเดินตามหลังพระอาจารย์เล็กไปตั้ง ๓๒ รูป แต่เห็นพระอาจารย์เล็กอยู่รูปเดียว

เนื่องจากว่าประสบการณ์ไม่เหมือนกันอย่างหนึ่ง ความคิดไม่เหมือนกันอย่างหนึ่ง ก็เลยทำให้เขาทำงานในลักษณะอย่างนั้น ประสบการณ์ไม่พอ ก็คือไม่รู้ว่าการที่ส่งรายงานการทำงานขึ้นไป ผู้บังคับบัญชาต้องการเห็นงานรอบด้าน ไม่ใช่ว่าต้องการให้คุณเสนอหน้าอยู่คนเดียว

อาตมาด่าไปสองสามทีแล้วตอนที่ถ่ายรูป บิณฑบาตคนทั้งอำเภอมาร่วมงานที่วัดท่าขนุน ดันถ่ายแต่เจ้าอาวาสวัดท่าขนุนเป็นร้อย ๆ รูป แล้วเขาจะเห็นหรือว่าบรรยากาศรอบด้านเป็นอย่างไร ? ตอนหลังโดนไปหลายทีค่อยดีขึ้น"

[เถรี]

พระอาจารย์กล่าวว่า "ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พลเอกสุรยุทธ์ จุลานนท์ เป็นประธานองคมนตรี ก็คงต้องทรงตั้งองคมนตรีเพิ่มอีกหนึ่งท่าน

อาตมายังได้เห็นนายกฯ สุรยุทธ์แบบใกล้ชิด ๑ ครั้ง นายกฯ บรรหาร ๒ ครั้ง นายกฯ ชวน ๒ ครั้ง นายกฯ ยิ่งลักษณ์ ๑ ครั้ง ท่านที่ได้เห็นมากที่สุดก็คือนายกฯ ทักษิณ ๔ ครั้ง ไม่น่าเชื่อ...เป็นรัฐบาลอยู่ไม่กี่ปี เฉพาะพื้นที่เดียวไปถึง ๔ ครั้ง ทุ่มเทให้กับงานมาก ก็เลยเป็นที่หมั่นไส้จนไม่มีแผ่นดินจะอยู่

ส่วนนายกฯ ยิ่งลักษณ์อย่าไปดูในโทรทัศน์หรือรูปถ่าย ดูตัวจริงสง่ากว่านั้นมาก ไม่ใช่คนสวย คนสวยกว่านั้นมีเยอะ แต่เป็นคนสง่าแบบมีราศี แบบคนที่มีบุญเก่ามามาก ซึ่งบอกว่าบุญเก่าไม่มากก็ไม่ได้ ใช้เวลาหาเสียงไม่กี่เดือน เอาชนะพวกเขี้ยวลากดินมาเป็นนายกฯ ได้"

[เถรี]

"เวลานักการเมืองจะหาเสียง ก็มักจะไปอาศัยวัดเป็นหลัก เพราะรู้ว่าวัดเป็นศูนย์รวมของชาวบ้าน โดยเฉพาะอย่างวัดท่าขนุน หลวงปู่สายเป็นหัวจิตหัวใจของชาวบ้าน ถึงเวลาก็ไปรวมตัวกันที่วัด สมัยท่านอาจารย์สมพงษ์เป็นเจ้าอาวาส อาตมาเป็นรองเจ้าอาวาสนี่เครียดเลย คณะกรรมการมี ๒ ฝ่าย ๓ ฝ่าย ส่วนใหญ่เป็นคู่แข่งการเมืองท้องถิ่น แต่ว่าเป็นลูกศิษย์หลวงปู่ทั้งหมด

ฝ่ายหนึ่งก็เชิญ ส.ส. พรรคไทยรักไทยเป็นประธาน อีกฝ่ายหนึ่งก็เชิญ ส.ส. พรรคประชาธิปัตย์เป็นประธาน อีกฝ่ายหนึ่งก็เชิญ ส.ส. พรรคภูมิใจไทยเป็นประธาน พอเจ้านายมา พวกชุดซาฟารีพกปืนตุงเอวตามมาฝ่ายหนึ่ง ๘ คน ๑๐ คนเต็มศาลาไปหมด อาตมาได้แต่นั่งเซ็ง อย่ามายิงกบาลกันบนศาลาตูนะเว้ย..!"

[เถรี]

"เรื่องของนักการเมือง สิ่งที่สำคัญที่สุดก็คือเขาต้องรักษาฐานเสียงของเขา คราวนี้การรักษาฐานเสียงมีรายจ่ายที่เป็นภาษีสังคมเยอะมาก งานแต่ง งานศพ ขึ้นบ้านใหม่ สารพัดงานฉลองต้องไป อย่างไม่มีอะไรก็แจกันดอกไม้ ถ้างานศพพวงหรีดต้องมีให้เขา จนกระทั่งบรรดาร้านดอกไม้ในพื้นที่รู้เลย ถึงเวลาจัดเตรียมพวงหรีด หรือแจกันดอกไม้ไว้ให้ แล้วก็โทรไปบอกหน้าห้องเตรียมมาจ่ายเงินได้ ล็อกงานกันไว้อย่างนั้นเลย

เวลาเจ้านายจะมา อาตมาเป็นประธานในงานเขา หน้าห้องวิ่งเข้ามาถึงบอกว่า "อาจารย์ขอประกาศชื่อเจ้านายด้วย" บอกเขาว่า "ได้...ไม่เป็นไร ถ้าท่านบวชมา อาตมาจะไม่ยอมให้เป็นประธานแทนหรอก แต่ถ้ายังไม่บวชนี่ให้เป็นประธานฝ่ายฆราวาสได้"

ฉะนั้น..บางท่านต้องบอกว่าเข้าถึงชาวบ้านมาก งานเล็กงานใหญ่ไปให้เขาหมด"

[เถรี]

"คราวนี้สังคมไทยของเรา การพึ่งพิงผู้มีอิทธิพลฝังรากลึกมาตั้งแต่ดึกดำบรรพ์ ตั้งแต่สมัยยังมีทาส พึ่งพิงนายทาส พอมารัชกาลที่ ๕ ค่อย ๆ คิดวิธีว่าทาสที่เกิด พ.ศ. นี้ ปล่อยเป็นอิสระไปเลย ทาสที่เกิด พ.ศ. นี้จ่ายค่าไถ่ตัวเท่านี้ ๆ ทาสที่เกิด พ.ศ. นี้ จะไถ่ตัวหรือไม่ไถ่ตัวก็ไม่เป็นไร พระองค์ท่านหาวิธีที่นุ่มนวลมาก แต่เหลือเชื่อว่าทาสเกินครึ่งไม่ยอมไป ด้วยความที่พึ่งพิงเจ้านายจนชิน ก็เลยอยู่ใน DNA มา

พอพ้นจากช่วงการเลิกทาส เพราะว่ารุ่นเก่า ๆ ที่เป็นทาส ที่เรียกว่าทาสในเรือนเบี้ย คือเกิดมาปู่ย่าตาทวดเป็นทาสมาชั้นแล้วชั้นเล่า รุ่นเก่าตายหมด เหลือรุ่นใหม่พวกที่เป็นไทอยู่ก็ยังพึ่งพิงผู้มีอำนาจ โดยเฉพาะพึ่งพิงในลักษณะ อย่างเช่นว่าอยู่ในกรม"

[เถรี]

"คำว่า อยู่ในกรม ก็คือบรรดาเจ้านายท่านทรงกรม เป็นกรมหมื่น กรมขุน กรมหลวง กรมพระ กรมพระยา เจ้านายทรงกรมขึ้นมาก็ต้องมีลูกน้อง มีปลัดกรม มีจางวางกรม มีสมุห์กรม แต่ละท่านพอทรงกรมแล้วมีศักดินา อย่างเช่นตำแหน่งกรมหลวงทรงศักดินา ๒๕๐,๐๐๐ ไร่ จะให้ท่านไปทำนาเองหรือ ? ก็ไม่ไหว พอไม่ไหวบรรดาปลัดกรม สมุห์กรม จางวางกรม ก็ไปหากำลังมา หามาก็ต้องมีการสักเลข จะได้รู้ว่าขึ้นอยู่กับกรมไหน เขาถึงได้เรียกว่าในกรม อยู่ในกรมไหน ท่านก็เลยกลายเป็นเสด็จในกรม"

[เถรี]

"คราวนี้การพึ่งพิงอำนาจ พอตนเองมีเรื่องเดือดร้อน สมมติว่าครอบครัวนี้มาพึ่งพิง เป็นไพร่เลขไพร่สมอยู่ในกรมนี้ ปู่ย่าตายายทางบ้านเกิดมีปัญหาอะไรขึ้นมา ทางด้านนี้ขอรับสั่ง คำเดียวจบเลย

การพึ่งพิงผู้มีอำนาจจึงฝังอยู่ในสายเลือดของคนไทย จนกระทั่งระยะหลัง ๆ ก็ยังมีบรรดาผู้มีอิทธิพลท้องถิ่นที่เขายังต้องพึ่งพิงอยู่ แม้กระทั่งอาตมาก็ยังเป็นผู้มีอิทธิพลท้องถิ่น มีเรื่องมีราวอะไรขึ้นมา "พระอาจารย์ช่วยเคลียร์ให้หน่อย" นี่มึงเห็นกูเป็นมาเฟียใช่ไหม ? แต่พอพระพูดแล้วเขายอมรับได้ง่ายกว่า

ในเมื่อเป็นลักษณะอย่างนี้ เราจะเห็นท่านนั้นเป็นเจ้าพ่อ...ไม่ใช่ ในสายตาชาวบ้านเขาคือผู้ที่พึ่งพาอาศัยได้ เดือดร้อนเรื่องเงินแก้ปัญหาเรื่องเงินให้ เดือดร้อนโดนผู้อื่นเบียดเบียนแก้ปัญหาได้ เดือดร้อนเรื่องที่ทำกินแก้ปัญหาได้ ลูกจะเข้าเรียนหลานจะรับราชการแก้ได้หมด"

[เถรี]

"คราวนี้พอมีบุญคุณกันขึ้นมา คนไทยเรามีหลักธรรมอยู่ในหัวใจ พระพุทธเจ้าตรัสว่า ภูมิ เว สัปปุริสานัง กตัญญูกตเวทิตา พื้นฐานของคนดีก็คือความรู้คุณและตอบแทนคุณท่าน ถึงเวลาท่านขอแค่คะแนนเสียง ทำไมจะให้ไม่ได้ ดังนั้น..เรื่องระบบอุปถัมภ์บ้านเราแก้ไขยาก ในเมื่อแก้ไขยากแล้วทำอย่างไร ? ก็อาศัยระบบอุปถัมภ์นี่แหละ

ถึงเวลานักการเมืองบางท่าน กลายเป็นผู้มีอิทธิพลท้องถิ่นที่กว้างขว้างมาก ใคร ๆ ก็รู้จัก ก็ตั้งพรรคการเมือง คุณจะเป็นใครมาจากไหนไม่สำคัญ สำคัญตรงที่ว่าปฏิญาณตนรับใช้ประชาชนแล้วต้องทำตามคำพูด ถ้าไม่สามารถทำตามคำพูดได้ คุณจะหลุดหายไปจากวงการเมืองอย่างรวดเร็ว"