นักสิทธิ์วิทยาธร

[วาโยรัตนะ]

นักสิทธิ์วิทยาธร เป็นผู้วิเศษจำพวกหนึ่งที่พำนักอยู่ในป่าหิมพานต์ นักสิทธิ์ แปลว่า ผู้สำเร็จ วิทยาธร แปลว่า ผู้ทรงไว้ซึ่งวิทยา ทั้งสองพวกนี้แต่งตัวคล้ายเทวดาแต่สวมชฏาเป็นดอกลำโพง หรือโพกผ้าแบบฤๅษี ตามภาพจิตรกรรมที่พบเห็นทั่ว ๆ ไปมักถือพระขรรค์เป็นอาวุธ บรรดาวิทยาธรทั้งหลาย อาศัยอยู่ที่เชิงเขาสุทัสน์ อันเป็นหนึ่งในเจ็ดของเขาสัตบริภัณฑ์ที่ล้อมรอบเขาพระสุเมรุ



คติความเชื่อของไทยแต่โบราณตามข้อเขียนของพระยาอนุมานราชธน กล่าวว่าวิทยาธรแบ่งออกเป็นหลายพวกตามเชื้อชาติ เรียกว่าวิทยาธร ๑๒ ภาษา มีทั้งวิทยาธรแขก วิทยาธรฝรั่ง วิทยาธรจีน ฯลฯ จากภาพจิตรกรรมฝาผนังในสมัยอยุธยาที่วัดใหญ่สุวรรณาราม จังหวัดเพชรบุรี วิทยาธรบางตนมีหน้าเป็นยักษ์ นักสิทธิ์นั้นไม่ใช่ฤๅษีเป็นผู้สำเร็จพวกหนึ่ง ดังนั้น มนุษย์ไม่ว่าชาติใดภาษาใด หรือแม้แต่ยักษ์ก็อาจเป็นผู้สำเร็จได้




ในวรรณคดีไทยเมื่อกล่าวถึงนักสิทธิ์มักมีคำว่าวิทยาธรต่อท้ายเสมอ เพราะผู้จะเป็นวิทยาธรได้ต้องผ่านขั้นตอนการเป็นนักสิทธิ์มาก่อน ตามจิตรกรรมฝาผนังนิยมเขียนภาพนักสิทธิ์วิทยาธรไว้แถวบนสุด ต่อจากภาพเทพชุมนุมบนผนังด้านซ้ายและด้านขวา เช่น จิตรกรรมฝาผนังที่พระอุโบสถวัดสุวรรณาราม กรุงเทพมหานคร เป็นต้น



นักสิทธิ์หรือผู้สำเร็จเป็นผู้มีความรู้วิชาไสยศาสตร์ในทางเล่นแร่แปรธาตุ สามารถทำปรอทซึ่งเป็นโลหะเหลวให้แข็งเป็นก้อนได้ เรียกกันว่าสำเร็จปรอท อานุภาพของก้อนปรอทนี้ทำให้ผู้สำเร็จเหาะเหินเดินอากาศได้ ทั้งยังมีร่างกายเป็นหนุ่มอยู่ตลอดเวลา เมื่อสำเร็จแล้วก็ไม่สามารถอยู่ในแดนมนุษย์ได้อีกต่อไปเพราะเหม็นสาบมนุษย์



ผู้สำเร็จต้องเหาะไปยังป่าหิมพานต์ ครั้นไปถึงแล้วจะพบบ่อน้ำวิเศษบ่อหนึ่ง น้ำในบ่อนั้นมีสีขาวเหมือนน้ำนมบริสุทธิ์ มีนางเทพธิดาชื่อจันทรเทวีเป็นผู้รักษาอยู่

[วาโยรัตนะ]

เมื่อผู้สำเร็จปรอทเหาะไปถึงที่นั่นจะตกลงไปในบ่อ ร่ายกายที่เป็นมนุษย์อยู่แต่เดิมจะสูญสลายไปในทันที แล้วเกิดเป็นฟองน้ำปุดขึ้นมาลอยบนผิวน้ำ นางจันทรเทวีผู้รักษาบ่อน้ำจะคอยเอามือช้อนฟองน้ำนั้น บัดดลฟองน้ำจะเปลี่ยนสภาพเป็นเด็กอ่อน แล้วเติบโตโดยลำดับเป็นวิทยาธร


วิทยาธรที่ปรากฏตามจิตรกรรมฝาผนังมีแต่เพศชาย กล่าวกันว่ามีอิทธิฤทธิ์เหาะเหินเดินอากาศได้ ใครฆ่าก็ไม่ตาย แม้ต้องศาสตราวุธใด ๆ ก็เป็นแต่สิ้นสติไปชั่วขณะหนึ่ง ครั้นลมพัดมาก็กลับฟื้นขึ้นได้ มีอายุยืนอยู่คอยท่าพระศรีอาริยเมตไตรยซึ่งจะมาตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าในอนาคต



ในป่าหิมพานต์มีต้นไม้วิเศษชนิดหนึ่งคือ มักกลีผล หรือนารีผล ไม้ชนิดนี้มีผลเป็นรูปสตรี “งามนักดังสาวอันพึงใหญ่ได้ ๑๖ ปี แลฝูงผู้ชายได้เห็นก็มีใจรักกัน” (ไตรภูมิพระร่วง) นารีผลนี้เป็นที่ปรารถนาของเหล่านักสิทธิ์วิทยาธรต่างชิงกันเก็บไปเชยชม
ปรกติวิทยาธรถือกิ่งไม้เป็นอาวุธ ซึ่งกิ่งไม้นั้นจะกลายเป็นพระขรรค์ทันทีเมื่อปรารถนาจะให้เป็น ผิวกายของวิทยาธรมีทั้งสีเหลือง สีขาว สีดำ ฯลฯ บางตนมีหน้าตางดงาม แต่บางตนก็มีหน้าตาเหี่ยวย่น หนวดเครารุงรังไม่น่าดูเนื่องจากผู้ที่จะสำเร็จปรอทเป็นบุคคลหลายจำพวก แม้เมื่อได้รับการชุบให้เป็นวิทยาธรแล้วก็ยังไม่ทิ้งเค้าของชาติกำเนิดเดิม
นักสิทธิ์วิทยาธรในสมุดภาพวัดหัวกระบือเล่มนี้มีทั้งหมด ๓ คู่ (๖ภาพ) ทุกภาพมีหน้าตาแปลก ๆ กันไป แต่ไม่ครบ ๑๒ เชื้อชาติอย่างที่โบราณเรียกว่าวิทยาธร ๑๒ ภาษา ทุกตนประนมมือถือช่อดอกไม้บูชาพระพุทธคุณ ในภาพนี้วิทยาธรเทิดมือทั้งสองขึ้นเหนือศีรษะแบบ “อุตตมางคศิโรตม์” เฟื่องช่อดอกไม้ที่อ่อนโน้มลงมาให้ความรู้สึกถึงศรัทธาอันบริสุทธิ์



เป็นอันว่าครบถ้วนกระบวนความทั้ง ๓ ตอนของสมุดภาพวัดหัวกระบือ เล่ม ๑ ผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่า ท่านผู้อ่านและท่านผู้ชม คงจะได้รับรู้ถึงอรรถรสของสุนทรียภาพแห่งความงาม ในงานจิตรกรรมสมัยอยุธยาตอนปลายแล้วในระดับหนึ่ง ในโอกาสต่อ ๆ ไปผมจะได้พยายามค้นคว้าเสาะหาข้อมูล ที่เป็นประโยชน์ในการศึกษาผลงานศิลปะของไทยเราแขนงต่าง ๆ เพิ่มขึ้นมาอีก ซึ่งจะส่งผลให้เห็นถึงวิวัฒนาการจากอดีตมาสู่ปัจจุบันได้อย่างชัดเจนขึ้น หากแม้นว่าท่านผู้อ่าน หรือท่านผู้ชม จะมีข้อเสนอแนะประการใดและได้กรุณาให้คำติชมต่อเรื่องที่นำเสนอมานี้ ผมยินดีน้อมรับทุก ๆ ความคิดเห็นเพื่อที่จะได้นำมาปรับปรุงแก้ไขให้ถูกต้อง และเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวมให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้ ครับ...

จากสมุดภาพวัดหัวกระบือเล่มนี้ มีลักษณะเป็นสมุดไทยขาว เขียนด้วยหมึกดำ ตัวอักษรขอม ภาษาบาลี เรื่อง พระพุทธคุณคัมภีร์ สถานที่เก็บรักษาคือ วัดหัวกระบือ เขตบางขุนเทียน กรุงเทพมหานคร

[สนธยา]

เคยผ่านวัดหัวกระบือ แต่ไม่เคยรู้เลยว่าจะมีของดี ๆ อย่างนี้อยู่ด้วย ขออนุโมทนากับคุณวาโยรัตนะด้วยครับ ที่นำเกร็ดวิชาความรู้อันทรงคุณค่ามาเผยแพร่ให้สาธารณชนได้รับทราบครับ

[วาโยรัตนะ]

วัดคือสถานที่รวบรวมสรรพความรู้ต่าง ๆ ครับ เมื่อก่อนเราให้ความสำคัญกับวัดมากจนถือได้ว่าวัดคือทุกอย่าง วัดคือบ้าน โรงเรียน โรงพยาบาล โรงพัก
แต่ปัจจุบันเราให้ความสำคัญกับวัดน้อยเกินไป.......

[เพื่อมหาชน]

ผมอ่านแล้วสงสัยว่า วิทยาธร คือ มนุษย์ที่สำเร็จวิชาไสยศาสตร์แล้ว เดินทางไปสู่ป่าหิมพานต์ ชุบตัวเป็นวิทยาธรใช่หรือไม่ครับ ?

[ป้านุช]

จาก http://www.skn.ac.th/skl/project1/kum50/wi.htm